Kryzys egzystencjalny: jak radzić sobie z tym wyzwaniem

Kryzys egzystencjalny to jedno z najbardziej złożonych i uniwersalnych doświadczeń w ludzkim życiu. Dotyka głębokich pytań o sens istnienia, tożsamość oraz miejsce w świecie.

W niniejszym artykule omówimy, co to jest kryzys egzystencjalny, jakie są jego objawy i przyczyny oraz jak skutecznie sobie z nim poradzić. To lektura obowiązkowa dla każdego, kto przeżywa trudności związane z utratą sensu w życiu lub poszukiwaniem własnej tożsamości.

Czym jest kryzys egzystencjalny?

Kryzys egzystencjalny jest stanem głębokiej refleksji nad sensem istnienia, który często wywołuje napięcie emocjonalne, ból wewnętrzny i poczucie braku sensu. Osoba przeżywająca kryzys egzystencjalny kwestionuje siebie, swoje wartości, cele oraz sens własnego życia.

To naturalna część ludzkiego doświadczenia, która może prowadzić do głębokiego niepokoju, ale równocześnie może być bezcenną okazją do zrobienia ważnego kroku w swoim rozwoju.

Można by to spuentować takim cytatem:

"Głęboki kryzys jest momentem, gdy stajemy oko w oko z własną kruchością i świadomością przemijalności życia." - Empowerment Coaching

Jakie są przyczyny kryzysu egzystencjalnego?

Przyczyny kryzysu egzystencjalnego mogą się różnić w zależności od osoby, ale najczęściej są związane z dużymi zmianami w życiu lub problemami, które pojawiają się w sposób nieoczekiwany. Poniżej przedstawiamy najczęściej spotykane czynniki, które mogą wywołać kryzys egzystencjalny:

Utrata bliskiej osoby lub rozwód, które prowadzą do zredefiniowania wartości i tożsamości.
Utrata pracy lub zmiana kariery, które wywołują pytania o własną wartość i miejsce w świecie.
Poważna choroba, która zmusza do konfrontacji z własną śmiertelnością.
Przewartościowanie życia w jego połowie, znane jako „kryzys wieku średniego”.
Kryzys dobrobytu: stagnacja i brak nowego celu w życiu również mogą prowadzić do kryzysu egzystencjalnego.

W młodości mamy marzenia. Czujemy moc i energię. Chcemy zmieniać świat. Pragniemy zaznaczyć w nim swoją obecność. Kwestionujemy też naszych rodziców i głęboko wierzymy, że my będziemy potrafili żyć inaczej. Tzn. dużo lepiej, niż oni.

Po latach przychodzi weryfikacja tych oczekiwań i wierzeń. Często okazuje się, że - delikatnie mówiąc - nie wszystko poszło po naszej myśli. Przekonujemy się, że dorosłe, samodzielne życie jest dużo bardziej wymagające, niż moglibyśmy się spodziewać.

Trzeba dokonywać wyborów - nierzadko bardzo trudnych. Trzeba przyjmować odpowiedzialność. Przeżywamy własne porażki i błędy. Czasami ktoś nas oszuka, często ktoś nas zawiedzie. Nierzadko okazuje się, że wymarzona miłość przynosi nam więcej bólu, niż radości. A wyznaczona ścieżka zawodowa tak naprawdę nie daje nam satysfakcji. Zdarza się, że idea pięknej, kochającej się rodziny lega w gruzach, choćby z tego powodu, ze jedno z naszych dzieci wchodzi w bardzo złe środowisko lub popada w nałóg.

Przechodząc przez różnorodne doświadczenia coraz lepiej poznajemy siebie i często odkrywamy swoje ciemne strony. Uświadamiamy sobie iluzje, którymi żyliśmy. Zarówno te na temat świata, jak i te dotyczące obrazu siebie. Zaczyna do nas powoli docierać, że jedyna "rzecz", na którą mamy prawdziwy wpływ to ... my sami. A większość wydarzeń w życiu pozostaje poza naszą kontrolą.

Jak napisał sławny psychiatra Carl Gustav Jung:

"Życie naprawdę zaczyna się po czterdziestce. Do tego czasu po prostu prowadzisz badania."

Jeśli pomimo bólu i rozczarowania, które towarzyszą kryzysowi, mamy wsparcie najbliższych oraz wciąż potrafimy i chcemy się zmobilizować, aby go konstruktywnie rozwiązać - możemy przenieść się na zupełnie inny poziom jakości życia. Tak naprawdę ta egzystencjalna rozterka, w którą popadamy jest bramą do tego nowego poziomu. Trzeba przez nią przejść.

Jeżeli nas nie stać na zmierzenie się z tym wyzwaniem, w zależności od płci pozostanie nam w życiu głównie oglądanie seriali lub transmisji sportowych w telewizji. A z czasem nieuchronnie dopadnie nas ogromna frustracja, a nawet rozpacz. Tak duża, że aby móc z nią żyć, zaczniemy obwiniać świat za nasze nieszczęście.

Jakie są objawy kryzysu egzystencjalnego?

Kryzys egzystencjalny może objawiać się różnorodnymi symptomami, zarówno psychicznymi, jak i fizycznymi. Oto najczęstsze objawy kryzysu egzystencjalnego:

Poczucie pustki i braku sensu: osoby doświadczające kryzysu często czują, że ich życie straciło cel.
Poczucie samotności: osoby w kryzysie mogą odczuwać brak zrozumienia ze strony bliskich osób.
Utrata wiary w siebie: spadająca samoocena i obwinianie za niepowodzenia.
Zagubienie: utrata poczucia sprawczości i wpływu na swoje życie.
Lęk i depresja: emocjonalny ciężar kryzysu może prowadzić do stanów lękowych i depresyjnych.
Problemy ze snem: niepokój i stres wywołują zaburzenia snu.
Strata apetytu: często również spadek wagi i problemy z trawieniem.
Spadek energii życiowej: zmęczenie i brak chęci do podejmowania, czasem najprostszych aktywności.

ból egzystencjalny w kryzysie egzystencjalnym

Skuteczne strategie radzenia sobie z kryzysem egzystencjalnym

Skuteczne strategie radzenia sobie z takim rodzajem kryzysu obejmują zarówno techniki samopomocy, jak i profesjonalne wsparcie. Radzenie sobie z kryzysem egzystencjalnym wymaga odwagi i gotowości do zmierzenia się z fundamentalnymi pytaniami dotyczącymi sensu życia. Oto najważniejsze metody:

Zrozumienie własnych emocji: ważne jest, aby nazwać i zaakceptować swoje uczucia, takie jak bezradność, lęk czy poczucie pustki. W zależności od sytuacji, trzeba w pełni przeżyć żałobę lub stratę.
Metody relaksacyjne: techniki takie jak medytacja, relaksacja, joga czy praktykowanie uważności pomagają łagodzić napięcie emocjonalne.
Poszukiwanie wsparcia: otworzenie się przed bliskimi, konsultacja z psychoterapeutą, psychiatrą lub coachem to pierwszy krok na drodze do odzyskania równowagi.
Rozwijanie nowych zainteresowań: otwarcie się na nowe przyjemne doświadczenia pomaga przezwyciężyć bezwład i bezsilność.
Prowadzenie dziennika: zapisywanie myśli i uczuć wspiera proces przewartościowania własnego życia.
Kontakt z naturą: przebywanie w ciszy w naturalnym środowisku pomaga "przewietrzyć głowę" i pozwala lepiej usłyszeć siebie.

Jak psychoterapia pomaga w przejściu przez to psychologiczne wyzwanie?

Wsparcie mądrego i dojrzałego psychoterapeuty jest skuteczną metodą przezwyciężenia kryzysu egzystencjalnego. Dzięki pomocy terapeuty osoba przeżywająca kryzys może:

Przejść przez ten trudny okres w sposób, który prowadzi do rozwoju i odnalezienia nowej drogi życiowej.
Przepracować trudne emocje i odzyskać poczucie równowagi emocjonalnej.
Kwestionować sens dotychczasowych wyborów w bezpiecznym środowisku i odnaleźć nowe wartości i cele.
Urealnić swoją samoocenę i przepracować ewentualne poczucie winy i samo-obwinianie się.
Na nowo uwierzyć w siebie, podnieść poczucie własnej wartości i odzyskać radość życia.

Profesjonalne centrum psychoterapii na pewno jest miejscem, gdzie osoba doświadczająca kryzysu znajdzie odpowiedzi na fundamentalne pytania i na nowo zbuduje swoją tożsamość.

Jakie pytania warto sobie zadać w obliczu kryzysu?

Ważnym elementem konstruktywnego przezwyciężenia kryzysu są pytania, które pomagają zrozumieć własne potrzeby i cele. Oto najważniejsze z nich:

Co jest dla mnie naprawdę ważne w życiu?
Jakie wartości w życiu chciałbym rozwijać?
Jakie są moje najważniejsze cele w nadchodzących latach?

Odpowiedzi na te pytania mogą prowadzić do odkrycia siebie na nowo i pomóc w odnalezieniu własnej drogi życiowej.

Czy kryzys egzystencjalny prowadzi do depresji?

Kryzys egzystencjalny często wiedzie nas do głębokiej refleksji, ale może również prowadzić do poważniejszych problemów, takich jak depresja. Ważne jest zrozumienie, że lęk i depresja mogą być zarówno skutkiem, jak i powodem kryzysu. W obliczu kryzysu warto podejmować kroki w celu poszukiwania wsparcia emocjonalnego oraz profesjonalnej pomocy.

Jak napisał Jung:

"Depresja jest jak kobieta w czerni. Jeśli się pojawi, nie odpychaj jej. Zaproś ją, zaoferuj jej miejsce, potraktuj jak gościa i posłuchaj, co ma do powiedzenia."

A Tove Jansson ujęła to w takich pięknych słowach:

"Depresja nie dotyczy ludzi słabych, tylko tych, którzy byli silni zbyt długo."

Jak kryzys egzystencjalny może prowadzić do rozwoju?

Choć przeżycie kryzysu egzystencjalnego często jest bolesnym doświadczeniem, to rozwiązanie go w sposób konstruktywny prowadzi do rozkwitu i dodania nowej jakości do swojego życia.

Zrewidowanie własnych wartości i celów może przynieść nowe spojrzenie na życie i pomóc w odnalezieniu sensu i wartości. Ważne jest, aby wykorzystać ten czas na refleksję i podejmowanie świadomych decyzji.

Jak mądrze zauważył Anthony de Mello:

Nigdy nie wzniesiesz się ponad to, czemu boisz się spojrzeć w oczy."

Podsumowanie: najważniejsze wnioski dla osób stających w obliczu kryzysu egzystencjalnego

Kryzys egzystencjalny jest naturalną częścią ludzkiego doświadczenia i jest okazją do pogłębionej refleksji nad sensem życia.
Przyczyny kryzysu mogą być różne, od utraty kogoś bliskiego po przedefiniowanie wartości w połowie życia.
Poradzenie sobie z kryzysem wymaga wewnętrznej zgody na jego pełne doświadczenie i gotowości do poproszenia o wsparcie, zarówno bliskich, jak i specjalistów.
Psychoterapia i praktyki samopomocy, takie jak medytacja czy prowadzenie dziennika, mogą wspierać proces odzyskiwania równowagi.
Kryzys egzystencjalny może prowadzić do wzrostu, jeśli wykorzystamy go jako okazję do zmiany i odnalezienia nowych wartości w życiu.

Disclaimer note: ten artykuł nie jest poradą lekarską i nie może zastąpić diagnostyki ani konsultacji z lekarzem lub specjalistą zdrowia psychicznego.