Kreatywność jest jak tlen dla innowacji – niezbędna, wszechobecna, ale często niedoceniana. W świecie, gdzie schematy i rutyna dominują codzienne życie, kreatywność pozwala przekraczać granice, odkrywać nowe możliwości i tworzyć nowe koncepcje.
Ten artykuł zgłębia definicję kreatywności pokazuje, jak można ją rozwijać na różnych płaszczyznach życia, i wyjaśnia, dlaczego jest tak ważna w edukacji, pracy, oraz rozwoju osobistym.
Czytając dalej, dowiesz się, jak możesz kultywować swoje twórcze myślenie i wykorzystać je do osiągnięcia swoich celów. Poznasz również historie powstania nowych idei, które zostały zamienione na komercyjny sukces
Czym Jest Kreatywność?
Kreatywność to zdolność do tworzenia nowych i oryginalnych idei, która jest fundamentem innowacji i rozwoju we wszystkich dziedzinach życia. Kreatywność pozwala na patrzenie na świat z innej perspektywy i znajdowanie unikalnych rozwiązań problemów. Alternatywna, prosta definicja kreatywności mówi, że jest to „zdolność tworzenia czegoś nowego.”
Jak Mózg Generuje Nowe Pomysły?
Nasz umysł generuje nowe pomysły przez proces nazywany myśleniem dywergencyjnym, w wyniku którego tworzone są nowe połączenia między wcześniej niezwiązanymi informacjami. Takie elastyczne myślenie biorące pod uwagę różnorodność czynników na pozór ze sobą niezwiązanych jest kluczowe dla kreatywności.
Czy Kreatywność Można Rozwijać?
Kreatywność jest jak mięsień – im więcej jej używasz, tym silniejsza się staje. Można ją rozwijać poprzez różnorodne ćwiczenia. Takie jak np. burze mózgów (ang. brainstorming), tworzenie nowych skojarzeń, pisanie, rysowanie, eksperymenty, czy nawet codzienne zadania, które wymagają myślenia poza utartymi schematami.
Jak rozwijać kreatywność? Częścią myślenia w inny sposób jest nauczenie się patrzenia inaczej. Możemy się tego nauczyć w różny sposób. Np. od ludzi takich jak Robert Taylor, który wynalazł mydło w płynie. Zrobił to obserwując jak mydło w kostce staje się lepkie po kilku użyciach.
Aby rozwijać kreatywność, możemy również podglądać reżyserów filmowych, takich jak Jean-Luc Godard, który spopularyzował "cięcia" (ang. jump cut), krytyków literackich, takich jak Viktor Shklovsky, który pisał o "od-zaznajomieniu” (ang. de-familiarization), a nawet od Sherlocka Holmesa, który dokonał wielu swoich odkryć, dokładnie opisując Watsonowi na głos to , na co patrzy.
Chcesz być kreatywny? Patrz inaczej
„Myśl inaczej” — głosiła słynna reklama Apple z 1997 roku. To doskonała rada przede wszystkim dla twórców, innowatorów i przedsiębiorców.
Ale wraz z innym myśleniem mającym na celu opracowanie rewolucyjnych pomysłów lub produktów, pojawia się również inne widzenie. Wielcy twórcy, innowatorzy i przedsiębiorcy patrzą na świat inaczej niż wielu z nas. Dlatego widzą możliwości, których inni nie dostrzegają. Tak działa kreatywność.
Otwartość i Ciekawość Poznawcza
W osobnym artykule opisujemy geniusz Leonardo da Vinci, który oprócz wspaniałych dzieł sztuki zasłynął wieloma wynalazkami, które wyprzedziły jego epokę. człowiek renesansu, który zajmował się malarstwem, rzeźbiarstwem, architekturą, Leonardo umieścił ciekawość świat wśród siedmiu zasad mądrego życia, które sformułował. Sam Leonardo w swoich słynnych notatkach pisał o tym tak:
"Musimy rozwijać ciekawość poznawczą i wytrwałość, uczyć się na błędach i wyostrzać zmysły; konieczne jest myślenie uwzględniające związki między zjawiskami z różnych dziedzin, łączenie logiki z wyobraźnią oraz akceptacja niepewności.”
Polski profesor Edward Nęcka, badacz psychologii twórczości, twierdził, że osoby o wysokiej ciekawości poznawczej częściej podejmują stawiają czoła problemom, dłużej i intensywniej nad nimi pracują i nie zadowalają się odpowiedziami powierzchownymi czy pozornymi.
Creativity vs Innovation
Kreatywność polega na tworzeniu nowych pomysłów i idei. Kreatywność to proces myślowy, zdolność tworzenia czegoś nowego w sferze koncepcji. Innowacyjność to aplikacja tych twórczych pomysłów w praktyce i wdrożenie oryginalnych rozwiązań.
Obie cechy uzupełniają się, prowadząc do realnych zmian i rozwiązań. Ale nie wszystkie osoby kreatywne poradzą sobie z innowacyjnością. Zbyt często zdarzało się, że najlepsze pomysły były zaprzepaszczone poprzez nieumiejętne wprowadzenie ich w życie. Realizacja kreatywnych pomysłów z jednej strony wymaga odwagi i podejmowania ryzyka, z drugiej jednak wymaga odpowiednich zasobów (takich jak czas, ludzie i pieniądze) i kluczowych umiejętności (takich, jak np. zarządzanie projektami czy ocena i weryfikowanie ryzyka).
Kreatywność w Kontekście Edukacji
Edukacja powinna sprzyjać kreatywności poprzez zachęcanie uczniów do eksploracji i eksperymentowania, a także poprzez ocenę, która docenia oryginalne rozwiazywanie codziennych problemów.
W dorosłym w życiu osobistym, kreatywność pozwala na poszerzanie horyzontów, przełamywanie schematów oraz eksplorowanie nowych zainteresowań i pasji. Sukcesy w procesie twórczym inspirują i wzmacniają poczucie własnej wartości.
Kreatywne Myślenie w Pracy
W miejscu pracy kreatywność jest nieoceniona, ponieważ pozwala na efektywne rozwiązywanie problemów i adaptację do zmieniających się warunków. Firmy często organizują szkolenia kreatywności i inwestują w kreatywne przestrzenie pracy, aby stymulować innowacyjne myślenie.
Kreatywność w Sztuce vs. Nauka
Chociaż często postrzegane jako dwa różne światy, sztuka i nauka korzystają z kreatywności w podobny sposób – obie polegają na odkrywaniu nowych perspektyw i eksplorowaniu nieznanego.
Historie Sukcesu Osiągniętego Dzięki Kreatywności
Życiorysy takich osób jak Steve Jobs czy J.K. Rowling pokazują, jak kreatywne podejście do życia i pracy może prowadzić do niebywałego sukcesu. Firma Lego to m.in. symbol twórczego myślenia, która swoimi produktami zachęca nie tylko do zabawy, ale również kreatywnego rozwiązywania problemów. Cały sektor nowych technologii XXI opiera się w dużej mierze na otwartości na nowe pomysły, różnorodności myślenia i eksperymentowaniu z nowymi rozwiązaniami. A w sferze marketingu zapotrzebowanie na kreatywność jest nieograniczone.
My przekażemy tu jeszcze kilka historii powstania innowacyjnych rozwiązań, które pokazują sposoby eksplorowania nowych dróg.
Historia wynalezienia rzepów
Historia wynalezienia rzepów jest dobrze znana na całym świecie. Szwajcarski inżynier, George de Mestral, postanowił dokładniej przyjrzeć się zadziorom (nasionom roślin), które znalazł na ubraniu po spacerze w lesie. Wyjął mikroskop i zobaczył, że natura zaprojektowała haczyki na zadziorach, które następnie przyczepiły się do zapętlonych włókien w jego ubraniu. Narodziła się słynna zapinana na rzep alternatywa dla zamka błyskawicznego.
Dzisiaj istnieje już cała dziedzina nauki, zwana biomimetyką, poświęcona naśladowaniu natury w celu rozwiązywania ludzkich problemów.
Historia innowacyjności firmy Softsoap
Mniej znana, ale równie zasługująca na sławę jest historia firmy Softsoap. Amerykański przedsiębiorca Robert Taylor postanowił dokładniej przyjrzeć się, jak faktycznie wyglądały kostki mydła po użyciu w łazienkach. Powiększając mydelniczkę w nieskazitelnie czystym otoczeniu, zobaczył nieprzyjemną kałużę szlamu. Uznał, że odpowiedzią jest mydło w płynie dozowane w pięknym dozowniku z pompką i tak narodził się Softsoap, który zmienił całą branżę mydlaną.
Dwóch błyskotliwych przedsiębiorców, którzy inaczej spojrzeli na sprawy. Czy to przez mikroskop, czy przez obiektyw zmiennoogniskowy, dosłownie lub w przenośni, zrobili kluczowy krok, patrząc na to, co znajome w nieznany sposób.
Wielki francuski matematyk Blaise Pascal powiedział:
„Małe umysły zajmują się niezwykłym, wielkie umysły zwykłym”.
Wygląda na to, że miał na myśli coś takiego: spójrz na to, co jest tuż przed nami, ale spójrz w sposób, który umyka większości ludzi.
Inne przykłady kreatywnego podejścia w tworzeniu nowych rozwiązań
Jest słowo na tę aktywność: od-zaznajomienie (ang. de-familiarization). Pracując na początku XX wieku, rosyjski teoretyk literatury, Wiktor Szklowski, wskazał, w jaki sposób Tołstoj osiągnął w swoich pismach uderzający efekt za pomocą takich technik, jak opisywanie obiektów ze zniekształconej perspektywy i odmawianie używania zwyczajowych nazw obiektów oraz ogólnie „czyniąc dziwne '” (od-zaznajomienie) skądinąd znajome. Później wielki francuski reżyser Jean-Luc Godard zrewolucjonizował kino, wykorzystując technikę "cięcia" w Bezdechu.
Ta innowacja, uważana dziś za pewnik, musiała w tamtym czasie wydawać się wielu ludziom zdumiewająca. Do tego czasu wiele wysiłku włożono w stworzenie płynnego, ciągłego przepływu („ciągłości”) na ekranie. W końcu ciągły przepływ to sposób, w jaki doświadczamy obrazu, dzięki działaniu naszego układu nerwowego. To jest znajome.
Ale Godard postanowił przerwać ten przepływ, aby zmusić nas do odejścia od naszych zwykłych założeń i zobaczenia jego postaci jako dosłownie nerwowych i oderwanych. Teraz wyczuwamy poczucie izolacji, jakiego doświadczają jego bohaterowie, a także ich wysiłki — w końcu nieudane i tragiczne — by połączyć się ze sobą. Godard przeniósł technikę od-zaznajomienia z kartki na ekran.
Przykłady tych wielkich artystów dają każdemu — w tym przedsiębiorcom — kilka wskazówek, jak przestać widzieć świat w znany sposób i zacząć go widzieć w nieznany i generatywny sposób.
Kiedy patrzymy na świat, nie powinniśmy tylko obserwować, ale badać z celowo innej perspektywy. Nie tylko nazwij to, co jest wokół nas, ale wymyśl nowe nazwy. Nie tylko rozważaj całość, ale rozbijaj rzeczy na kawałki. Techniki te mogą pomóc nam dostrzec naszą drogę do nowych i rewolucyjnych odkryć - czy to w sztuce, czy w biznesie.
Sherlock Holmes powiedział kiedyś Watsonowi:
„Patrzysz, ale nie obserwujesz. Różnica jest jasna”.
Więcej porad na temat tego, jak przebić się przez to, co znane, a zamiast tego obserwować, naprawdę obserwować, udziela psycholog i pisarka Maria Konnikova w swojej książce Mastermind: How to Think Like Sherlock Holmes.
Pisze ona:
„Aby obserwować, musisz nauczyć się oddzielać sytuację od interpretacji, siebie od tego, co widzisz”.
Jako technikę poprawy naszej zdolności do działania w ten sposób, Konnikova sugeruje opisanie towarzyszowi interesującej sytuacji na głos lub na piśmie. Jak zauważa, Holmes wykorzystywał Watsona w ten sposób, aby omówić swoje obserwacje podczas badania sprawy i często to dzięki temu ćwiczeniu kluczowe punkty sprawy stawały się oczywiste. To kolejna technika, którą mogą wypróbować aspirujący artyści i przedsiębiorcy — a także detektywi.
Bariery i Błędy w Myśleniu Kreatywnym
Perfekcjonizm, strach przed porażką, i ograniczające przekonania to tylko niektóre z barier. Kreatywność wymaga otwartości na błędy, gotowości do ryzyka i otwartości na nowe doświadczenia. Na poziomie osobowościowym barierą może być brak motywacji wewnętrznej wynikający ze skłonności do przyzwyczajeń i porządku. A z wiekiem coraz większe skupianie się na poczuciu bezpieczeństwa, które jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka (patrz artykuł pt. Piramida Maslowa). Na poziomie czysto fizjologicznym naszą kreatywność mogą hamować nasze zmysły o czym napiszemy szerzej już w następnych akapitach.
Iluzja optyczna - Efekt Troxlera
Nasze mózgi są zaprojektowane tak, abyśmy mogli funkcjonować przy minimum świadomej uwagi. Dobrze pokazuje to iluzja optyczna zwana Efektem Troxlera (od nazwiska szwajcarskiego lekarza, który odkrył ten efekt).
Ignaz Troxler był lekarzem, politykiem i filozofem żyjącym na przełomie XIX i XX wieku. Jako pierwszy opisał zjawisko selektywnego przetwarzania, nazwane potem efektem Troxlera.
Jeśli mamy do czynienia ze stabilnym obrazem w obszarze naszego widzenia peryferyjnego, po chwili faktycznie przestajemy go widzieć. Zjawisko to wskazuje na skuteczny sposób działania siatki neuronów, a jego ogólny termin neurobiologiczny to habituacja. Neurony przestają działać, gdy mają wystarczającą ilość informacji o niezmiennym bodźcu.
Iluzje optyczne intrygują naukowców już od początku XIX wieku. Oprócz Efektu Troxlera, na liście najsławniejszych iluzji optycznych znajdują się takie iluzje optyczne jak: Iluzja Chubba, Szachownica Eddelsona, Siatka Hermana, Słoń Sheparda, Stoły Sheparda, Iluzja Poggendorffa, Trójkąt Kanizsy lub "Niemożliwy" Trójząb.
Na poniższych zdjęciach znajdziesz przykłady dwóch ostatnich złudzeń optycznych.
Na pewno też spotkałeś w Internecie obraz, na którym zawarte są dwie osoby. W zależności od tego jak na niego popatrzymy, możemy dostrzec albo głowę młodej kobiety w kapeluszu z piórkiem albo twarz starej kobiety z dużym nosem.
Co ciekawe, selektywne przetwarzanie bodźców przez mózg ma zastosowanie również w przypadku innych zmysłów. Dobrym przykładem jest zmysł zapachu. Jeśli spryskamy się zbyt dużą ilością perfum lub testujemy w kolejności zbyt dużą ilość zapachów, w pewnej chwili nasz komputer ochroni nas przed przeciążeniem atakujących nas bodźców i przestaniemy czuć jakikolwiek zapach.
Ale to nie znaczy, że przyzwyczajenie jest zawsze naszym sprzymierzeńcem.
Narzędzia i Zasoby dla Kreatywnych
Żyjemy w XXI wieku i ogromna liczba narzędzi jest już dostępna w formie cyfrowej. Oprogramowanie do map myśli, aplikacje do notatek kreatywnych i platformy do współpracy w grupie mogą znacząco wspierać proces kreatywny. Wśród klasycznych rozwiązań na pewno należy wymienić wszelkiego rodzaju ugry planszowe.
Kluczowe aspekty - aby zacząć myśleć inaczej, zacznij inaczej patrzeć
Możemy myśleć o wysiłku nie tylko innego myślenia, ale także innego patrzenia, jako sposobie przeciwdziałania naszej wbudowanej tendencji do przyzwyczajania się, zatopienia się w znajomym sposobie widzenia i doświadczania.
Jednym ze sposobów, w jaki wielcy artyści, przedsiębiorcy i wszelkiego rodzaju twórcy uzyskują spostrzeżenia, które pozwalają im zmieniać świat, jest to, że, bardzo dosłownie, nie widzą tego, co większość z nas. Ich metody uczą nas, że patrząc inaczej, możemy w końcu zobaczyć to, czego nikt inny jeszcze nie widział. Tak budowana jest przyszłość. Być może pomogą Ci również cytaty o kreatywności.
Bibliografia
Sternberg R.J. (2006), The Nature of Creativity, Creativity Research Journal
Szmidt K.J., ABC Kreatywności.
Nęcka E., Psychologia twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.
Brzeziński M., Organizacja kreatywna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Biela A., Trening kreatywności. Jak pobudzić twórcze myślenie, Samo Sedno, Warszawa 2015.
https://hbr.org/2019/04/to-change-the-way-you-think-change-the-way-you-see
Tłumaczenie z j. angielskiego i podkreślenia: Empowerment Coaching
Zobacz także:
Comentários