Leonardo da Vinci (1452 - 1519), to postać nie tylko niezwykła ze względu na swój artystyczny geniusz, ale także jako symbol wszechstronności i nieustającej ciekawości, którą charakteryzował się prawdziwy człowiek renesansu. Znany przede wszystkim z takich dzieł jak "Mona Lisa", "Dama z Gronostajem" i "Ostatnia Wieczerza", Leonardo był także wynalazcą, naukowcem i filozofem, który przekroczył granice swojej epoki. Jest uznawany za jednego z największych malarzy wszechczasów i powszechnie uznany za najwszechstronniejszą osobę w historii świata. Leonardo da Vinci jest autorem niezliczonej ilości dzieł, wśród których obrazy wcale nie stanowią większości.
W tym artykule przedstawimy jego biografię i pokażemy różne wymiary jego twórczości, które do dziś inspirują i fascynują. Wiele ciekawostek i smakowitych szczegółów nt. życia Leonarda da Vinci zawdzięczamy historykowi Giorgio Vasari i jego dziełu pt. "Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów".
Kim Był Leonardo da Vinci? Główne okresy życia. Ważne daty.
Leonardo da Vinci urodził się 15 kwietnia 1452 roku w miejscowości Vinci niedaleko Florencji. Był nie tylko malarzem, ale też naukowcem, matematykiem, architektem, inżynierem, wynalazcą, a nawet muzykiem i poetą. W swoim życiu osiągnął więcej niż wielu jemu współczesnych razem wziętych, wyprzedzając epokę o setki lat dzięki swoim pomysłom i odkryciom.
Leonardo był nieślubnym dzieckiem bogatego notariusza ser Piero da Vinci oraz chłopki o imieniu Caterina i w związku z tym jego pełne nazwisko powinno brzmieć Leonardo di ser Piero da Vinci. Inne źródła podają, że pełne nazwisko jego ojca brzmiało Piero Fruosino di Antonio da Vinci. Ze względu na pochodzenie z nieprawego łoża do piątego roku mieszkał z dziadkami, a potem nie mógł uczęszczać do typowej łacińskiej szkoły. Tym bardziej, że jego ojciec ożenił się z inną kobietą, Albierą Amadori. Nie jest też jasne jakie odebrał wykształcenie, ale na pewno był samoukiem zainteresowanym bardzo wieloma tematami.
W roku 1464 roku dziadkowie Leonarda zmarli. Wkrótce potem podczas porodu zmarła też jego macocha Albiera. Po ich śmierci ojciec zabrał młodego Leonarda do Florencji.
Prawdopodobnie w 1466 roku Leonardo zaczął nauki u florenckiego malarza i rzeźbiarza Andrea del Verrocchia. Według jednej z historii Pierre da Vinci widząc talent swojego syna, zaniósł kilka prac do Andrei, prosząc go o opinię. A ten zdumiony talentem młodego chłopca przyjął go do swojej pracowni.
Tam Leonardo poznał obróbkę metalu, wyprawianie skór, stolarstwo, rysunek, malarstwo, rzeźbę, anatomię plastyczną, mechanikę, jak również stosowanie światła i cieni. Ponadto zapoznał się z geometrią, która go zafascynowała. Na początku współpracował przy tworzeniu dzieł wychodzących z pracowni. Z czasem zaczął malować swoje pierwsze obrazy.
W roku 1468, gdy Leonardo miał 16 lat, jego ojciec ożenił się z Francescą Lanfredini, która również umarła bezdzietnie. W 1475 roku ser Piero ożenił się z Margheritą di Guglielmo i ta para doczekała się aż sześciorga dzieci. Ale ojciec nigdy nie uznał Leonardo jako swojego prawowitego potomka.
W 1472 roku, w wieku 20 lat, Leonardo otworzył swoją pracownię i został członkiem florenckiego bractwa malarzy uzyskując status niezależnego artysty-malarza. Z tego roku pochodzi rzeźba "Dziewica śmiejąca się z dzieckiem", której prawdopodobnie Leonardo jest autorem i która obecnie znajdujące się w zbiorach Muzeum Wiktorii i Alberta w Londynie.
Od tego momentu zaczyna się niesamowity rozkwit twórczości artysty, dzielący się na dwa okresy florenckie oraz dwa okresy mediolańskie, które przeplatały się ze sobą. Opowiemy o nich dużo więcej w dalszej części artykułu.
W 1499 roku wraz z rodziną Sforzów został zmuszony do opuszczenia Mediolanu i wyjazdu do Francji. Powodem były francuskie wojska, które podbiły Mediolan. Potem Leonardo powrócił jeszcze do miasta w 1508 roku, ale musiał pracować dla Francuzów. W roku 1513 przeniósł się do Rzymu, gdzie za zgodą papieża zamieszkał na terenie Watykanu.
Latem 1515 roku, kiedy w Rzymie panował ogromny upał, podupadł na zdrowiu. Prawdopodobnie miał udar, a jego skutkiem był niedowład prawej ręki.
W 1516 roku Leonardo wyjechał do Francji, do czego namówił go francuski król Franciszek I. Zamieszkał razem z Francesco Melzim w pobliżu królewskiej rezydencji w posiadłości Cloux, którą król oddał do dyspozycji artysty. Choć otrzymał tytuły królewskiego inżyniera, malarza i architekta, nie był obarczony obowiązkami. Król chciał mieć tylko możliwość rozmowy z artystą o dowolnej porze dnia i nocy.
Leonardo da Vinci zmarł 2 maja 1519 roku w zamku Cloux we Francji. Zgodnie ze swoją ostatnią wolą pochowany został w zamku Amboise. Wszystkie swoje dzieła i projekty przekazał w spadku dwóm najbliższym współpracownikom.
Słynął z noszenia kolorowych strojów, pedanterii, szczodrości oraz miłości do zwierząt.
Co ciekawe, przez większą część życia Leonardo był wegetarianinem. Uważał, że zwierzęta w przeciwieństwie do roślin odczuwają ból.
Bardzo dużo również wskazuje na to, że był osobą homoseksualną. Leonardo miał nie ukrywać ani nie obnosić się ze swoją orientacją, jednak ze względu na swój homoseksualizm miał czuć się wyobcowany w społeczeństwie. W jego czasach homoseksualizm nie stanowił niczego szczególnego, jednak sodomia stanowiła przestępstwo, za które groziło więzienie, banicja lub kara śmierci.
W jego notatkach brak jest jakichkolwiek informacji o kobietach. Nie zachowały się również żadne informacje, by Leonardo romansował z kobietami lub by miał dzieci. I co ciekawe, orientacja seksualna Leonarda stała się przedmiotem badań Sigmunda Freuda.
Leonardo we Florencji i Mediolanie. Dzieła Sztuki, Które Zmieniły Świat
Najsłynniejszym obrazem Leonarda jest Mona Lisa (inaczej La Gioconda), która powstała we Florencji w roku 1503 i którą do dziś można podziwiać w Luwrze w Paryżu.
Ostatnia Wieczerza (1498) jest monumentalnym freskiem, który zdobi ścianę klasztoru Santa Maria delle Grazie w Mediolanie.
Obraz Dama z Gronostajem (inaczej Dama z Łasiczką) powstał w Mediolanie w roku 1490, a od 2016 jest własnością Muzeum Narodowego w Krakowie.
Najsłynniejszym rysunkiem Leonarda jest Człowiek Witruwiański (1490), który również pochodzi z okresu mediolańskiego I i uznawany jest za wyidealizowany autoportret Leonarda. Jego wyjątkowość polega m.in. na tym, że zawarta tam cała postać człowieka wpisana jest w koło i kwadrat, a wszystkie jego części zachowują szczególną proporcję, o której piszemy w osobnym poście pt. Boska Proporcja.
W Mediolanie powstawały głównie obrazy (oprócz Giocondy), a we Florencji liczne portrety i projekty architektoniczne, które pokazują wszechstronność Leonardo. Niemalże każde dzieło Leonardo da Vinci rewolucjonizowało techniki malarskie i wprowadzało nowe sposoby przedstawiania emocji i ludzkiej psychiki.
I okres florencki rozpoczął się w r. 1472. W 1473 Leonardo stworzył najwcześniejszy zachowany do dzisiaj rysunek przedstawiający pejzaż Arno. Wśród innych dzieł stworzonych w tym okresie wymienić należy Chrzest Chrystusa, Zwiastowanie, Portret Ginevry Benci i Madonny. W 1478 roku da Vinci otrzymał swoje pierwsze własne zlecenie na wykonanie ołtarza, który miał znajdować się w kaplicy we florenckim Palazzo Vecchio.
W 1481 podpisał z klasztorem San Donato umowę na wykonanie obrazu ołtarzowego Pokłon Trzech Króli, ale ta praca nie została ukończona. Według jednej z wersji przyczyną mogła być depresja artysty. A jej źródłem narastające poczucie, że jego talent nie jest należycie zauważany i traci czas na malowanie nieistotnych prac, gdy inni otrzymują intratne zlecenia przy dekoracji Kaplicy Sykstyńskiej.
W 1482 roku Leonardo da Vinci przeniósł się do Mediolanu Tak rozpoczął się I okres mediolański. Został nadwornym malarzem i i inżynierem Ludwika Sforzy. We wcześniejszym liście przesłanym do swojego przyszłego mecenasa Leonardo da Vinci przedstawił się jako wynalazca machin wojennych, budowniczy mostów i urządzeń fortyfikacyjnych. W 1494 roku Sforza przejął tytuł księcia Mediolanu i chcąc umacniać swoją władzę, roztaczał szeroki patronat nad artystami. W 1497 podarował Leonardowi 1 ha ziemi z winnicą położoną za Porta Vercellina, która pozostał jego własnością aż do śmierci.
Wśród dzieł, które powstały w tym okresie należy wymienić następujące prace: Madonna w Grocie (Ostatecznie namalował dwie wersje Madonny, znanej również jako "Madonna wśród skał"), Portret muzyka, Portret Cecylii Gallerani, Portret La Belle Ferronière i Portret La Bella Principessa. Prace nad Ostatnią Wieczerzą rozpoczęły się w roku 1495 roku i zakończyły na początku roku 1498 roku. Malowidło zostało wykonane nietrwałą techniką tempery i już w XVI wieku pojawiły się pierwsze oznaki zniszczenia.
W tym czasie Leonardo zajmował się też projektowaniem kościołów z centralnie położonym ołtarzem. Wymyślił też pawilon ogrodowy księżnej Mediolanu, wyposażony w łaźnię kąpielową.
W tym samym czasie Leonardo tworzył karykatury (tzw. „groteskowe głowy”). Ich modelami byli przypadkowi mieszkańcy Mediolanu. Lubił spacerować po ulicach miasta, szukając osób o wyrazistych rysach twarzy. Potem zapraszał takie osoby do swego domu na kolację, podczas której zabawiał gości. Obserwując śmiejących się gości zapamiętywał ich gesty i reakcje, które zaraz po posiłku przelewał na papier. Symbiozę ze Sforzami przerwał wspomniany wcześniej podbój Mediolanu przez Francję i konieczność opuszczenia miasta.
W roku 1500 artysta powrócił do Florencji i tak rozpoczął się drugi okres w tym mieście. W czasie jego nieobecności we Florencji nastąpiła diametralna zmiana władz. W 1494 roku wypędzono Medyceuszy. W mieście trwała rewolucja religijna prowadzona przez zakonnika Girolamo Savonarolę, który objął władzę w mieście. Wprowadził drakońskie prawo wymierzone w cudzołożników i homoseksualistów. Początkowo mieszkańcy miasta popierali Savonarolę, jednak po kilkunastu miesiącach zwrócili się przeciwko zakonnikowi. Savonarola został aresztowany i powieszony na głównym placu miasta. W późniejszej historiografii przeciwstawiano sobie Savonarolę i Leonarda. Pierwszy uchodził za ostatnią osobę reprezentującą średniowieczne myślenie, drugi za symbol odrodzenia.
W latach 1500–1506 Leonardo namalował następujące obrazy: Leda z łabędziem, Madonna z kądzielą, Zbawiciel świata, Maria Magdalena, Herkules i lew nemejski, Neptun i konie morskie, Madonna z Dzieciątkiem i św. Janem, Neptun i Herkules, Anioł zwiastujący oraz kartony Święta Anna Samotrzecia i Bitwa pod Anghiar. W roku 1503 rozpoczyna prace nad Mona Lisą.
W tym okresie krzyżują się też ścieżki Leonarda i o 20 lat młodszego Michała Anioła. W 1504 roku, wbrew opinii Leonardo, rada miast zgodziła się na postawienie rzeźby Dawida autorstwa Michała Anioła przed głównym wejściem do pałacu Vecchio. Niechęć obydwu artystów trwała do końca, a historycy podają, że jej głównym źródłem była fundamentalna różnica światopoglądów (Michał Anioł był człowiekiem głęboko wierzącym).
W latach 1502-1503 da Vinci pracował jako inżynier wojskowy dla Cezara Borgii, nieślubnego syna papieża Aleksandra VI i dowódcy armii papieskiej. Współpracował także ze słynnym Niccolo Machiavellim.
II okres mediolański rozpoczął się w roku 1506. Leonardo był honorowym gościem na zamku namiestnika Francji, Charles’a d’Amboise, który darzył artystę wielkim podziwem.
W 1507 r. mistrz poznał czternastoletniego wówczas Francesca Melzi, który początkowo był jego uczniem, a następnie stał się kopistą i osobistym sekretarzem. Melzi towarzyszył Leonardowi do końca jego życia, był jego głównym spadkobiercą i dysponentem rękopisów, które w dużej mierze właśnie dzięki niemu przetrwały do obecnych czasów.
II okres mediolański był bardzo aktywnym czasem w życiu Leonarda. Nie tylko tworzył, ale pogłębiał tez swoją wiedzę na temat innych dziedzin życia. Prócz wspomnianej anatomii prowadził w swoim notatniku intensywne zapiski nt. hydrologii, spostrzeżenia na temat optyki, geometrii i geologii.
W ostatnim okresie rzymskim, który datuje się na lata 1513 - 1516 powstały ciekawe portrety mistrza, których autorami byli jego uczniowie. Natomiast najsłynniejszym rysunkiem jest domniemany autoportret Leonarda (tzw. Portret turyński). Ważną ciekawostką jest to, że Rafael Santi w swoim sławnym dziele Szkoła Ateńska nadał Platonowi rysy twarzy Leonarda.
W 1515 roku Leonardo wyjechał na krótko wraz z papieżem do Florencji i Bolonii, by spotkać się z nowym królem Francji Franciszkiem I. Franciszek stał się szybko protektorem jego ostatnich lat życia spędzonych we Francji.
Leonardo da Vinci - Wynalazki. Jakie Innowacje Wprowadził?
Leonardo projektował maszyny latające, urządzenia hydrauliczne i machiny wojenne, które zdecydowanie wyprzedzały swój czas. Jego rysunki i szkice ujawniają zrozumienie zasad fizyki, mechaniki i aerodynamiki. Wymyślone przez niego maszyny zachowały się wyłącznie na papierze. Zaprojektował m.in. turbinę wiatrową (uważaną za projekt śmigłowca), lotnię, spadochron, czołg i gigantyczną kuszę. Wymyślił również metody stosowania łożysk kulkowych i tocznych, które zaczęto powszechnie stosować 400 lat później i zamek kołowy, który z powodzeniem zrealizował w 1499 roku ślusarz Giulio Tedesco.
Kolejna kategoria jego wynalazków to maszyny robocze, a wśród nich przede wszystkim maszyna do wyrobu igieł krawieckich, młot opadowy, maszyna do nacinania pilników, szlifierka zwierciadeł wklęsłych i żuraw do kopania kanałów.
Po zaznajomieniu się z prasą drukarską zaprojektował jej udoskonaloną wersję. Wymyślał też instrumenty muzyczne, m.in. kombinację skrzypiec i klawicymbału, znaną jako viola organista. Próbował też stworzyć perpetum mobile, ale oczywiście bez powodzenia.
Leonardo da Vinci - Ciekawostki z Jego Notatek
Notatki Leonarda, pełne szkiców, wykresów i obserwacji, są świadectwem jego niekończącej się ciekawości i pragnienia zrozumienia otaczającego go świata. Co więcej, był leworęczny i pisał od prawej do lewej strony, a stawiane przez niego litery były odwrócone. Według jednej z hipotez taka metoda zapisu miała stanowić szyfr uniemożliwiający odczytanie rękopisów niepowołanym osobom. Jego zapiski znane są dzisiaj pod nazwą Kodeksów lub Manuskryptów. Wśród nich w sposób szczególny wyróżniają się jeszcze dwa Traktaty: Traktat o Locie Ptaków (teoria lotu) i Traktat o Malarstwie, o którym napiszemy więcej w dalszej części artykułu.
Do czasów współczesnych zachowało się ponad siedem tysięcy dwieście stron notatek. Prawdopodobnie stanowią one zaledwie jedną czwartą wszystkich jego rękopisów.
Leonardo rysował również z prawej do lewej strony, ale rachunki i obliczenia notował w konwencjonalny sposób.
Potrafił pięknie śpiewać oraz wzbudzał zachwyt swoją grą na lirze. Zachowały się również zapiski przedstawiające projekty instrumentów muzycznych, które powstały na potrzeby przygotowywanych spektakli. Nie zapisywał swoich kompozycji. Większość jego występów to były improwizacje.
Prawdopodobnie dysponował też dużą siłą fizyczną. Potrafił ponoć chwycić za cugle i zatrzymywać spłoszone konie oraz łamać żelazne podkowy i kołatki do drzwi.
Od 1490 do ok. 1510 roku badał anatomię ptaków oraz próbował ustalić, czy człowiek za pomocą swoich mięśni może wzlecieć w powietrze. Interesował się również lotem nietoperzy, ważek i innych skrzydlatych owadów.
W latach 90. XV wieku Leonardo jako pierwszy w historii uśmiercił żabę, przecinając jej rdzeń kręgowy. Badał psy oraz zainteresował się budową języka dzięcioła oraz szczęk krokodyla.
Leonardo i Jego Wkład w Nauki Anatomiczne
Zainteresowanie anatomią ciała człowieka rozpoczęło się od studiów nad malarstwem. Jego pierwsze zapiski na temat budowy ludzkiego ciała pochodzą z roku 1480. Był empirykiem i zwolennikiem robienia doświadczeń. Leonardo uważał, że studiowanie nauk ścisłych czyniło go lepszym artystą.
Studiował budowę m.in. układu nerwowego, mięśni, płuc oraz proces rozwoju płodu. Badał również budowę oka, jamy ustnej, gardła i tchawicy. Był pierwszym uczonym, który wypełnił komory mózgu masą do odlewów. Jego wyczyn powtórzył holenderski anatom Frederik Ruysch dopiero 200 lat później. Jako pierwszy w historii prawidłowo odwzorował zatokę czołową oraz opisał dokładnie uzębienie.
Podczas drugiego pobytu we Florencji Leonardo przeprowadził pierwsze sekcje zwłok.
W notatce z przełomu 1507 i 1508 zanotował sekcję zwłok stuletniego starca, który zmarł śmiercią naturalną. Badając śmierć stulatka odkrył przebieg miażdżycy naczyń krwionośnych. Pod koniec życia wyznał, że przeprowadził w sumie trzydzieści sekcji.
Jego zainteresowanie anatomią przyczyniło się do odkrycia, które zostało potwierdzone przez naukę dopiero w XX wieku. Stwierdził, że krew wiruje podczas wypompowywania jej z serca do aorty.
Nigdy jednak nie zdecydował się na opublikowanie wyników swoich badań, a rozwój anatomii nastąpił dopiero 25 lat po jego śmierci.
Traktat o Malarstwie – Filozofia Sztuki Według Leonarda
W swoim traktacie, Leonardo omawia nie tylko techniki, ale także filozoficzne i etyczne aspekty tworzenia sztuki, podkreślając rolę artysty w społeczeństwie. To jedna z ważnych części jego notatnika i przez wielu uznana została za podstawy sztuki. Świat ujrzał ją dzięki wspomnianemu wcześnie Francesco Melzi, który podjął się uporządkowania notatek. Kompilacja Melziego stanowi pierwszą wersję Traktatu o malarstwie. W kolejnych latach następowało uzupełnianie poprzez dodawanie kolejnych części zapisków. Wolumen został rozpowszechniony na szeroką skalę w roku 1651 i wpłynął na prace takich twórców jak Rembrandt i Rubens.
Jak Malował? Jakie Techniki Malarskie Stosował?
Jedną z głównych technik, które wymyślił było sfumato pozwalające uzyskać efekt miękkości i delikatności.
Ponadto w wielu swoich dziełach Leonardo zastosował technikę chiaroscuro polegającą na modelowaniu z wykorzystaniem kontrastu światła i cieni. To pozwalało mu osiągnąć niezrównany realizm i głębię, zarówno w portretach, jak i scenach religijnych.
Podczas malowania obrazu wykorzystywał też swoją wiedzę geologiczną i botaniczną, by jak najlepiej przedstawić tło. Jego prace były pedantyczne. Wielu włoskich malarzy podążało za Leonardem już w XVI w wieku. Wśród nich należy wymienić przed wszystkim Rafaela Santi, który porzucił wyuczony styl szkoły umbryjskiej. Z pomysłów Leonarda korzystali również malarze z Europy Północnej, a w śród nich np. Albrecht Dürer.
Dlaczego Leonardo Jest Uważany Za Archetyp Człowieka Renesansu? Wpływ i Dziedzictwo Artysty
Tym, co najbardziej fascynuje w postaci Leonarda da Vinci jest jego niesamowita wszechstronność. A warto przypomnieć, że jako nieślubne dziecko nie odebrał dobrego wykształcenia. Jego niemalże nieograniczone zainteresowania, od sztuki po naukę i inżynierię oraz zdolność do łączenia tych dziedzin czynią go wyjątkowym przykładem człowieka renesansu.
Nie tylko obserwował świat wokół siebie i odtwarzał go na swoich dziełach. On również intensywnie zgłębiał zasady rządzące rzeczywistością, aby potem wykorzystać je do tworzenia nowych rozwiązań. Wynalazki autorstwa Leonardo da Vinci przekroczyły daleko granice jego czasów. Jego życie i twórczość wpłynęły nie tylko na ludzi mu współczesnych. ale również na wielu sławnych twórców i naukowców kolejnych epok. W powszechnej opinii Leonardo da Vinci uchodzi za najwszechstronniej utalentowanego człowieka wszechczasów.
7 zasad mądrego życia według Leonarda da Vinci
Na koniec chcielibyśmy przedstawić 7 zasad życia, które zostały opublikowane w książce pt. „Myśleć jak Leonardo da Vinci”, autorstwa Michaela J. Gelb. Mamy nadzieję, że Cię zainspirują i jeszcze lepiej oddadzą sposób myślenia tego bez wątpienia wyjątkowego i nietuzinkowego człowieka. I powiedzą bardzo dużo o Leonardzie da Vincim jako myślicielu i człowieku z ogromną ciekawością świata. Już pierwsza z zasad wyjaśni, dlaczego publikujemy je na blogu coachingowym związanym z rozwojem osobistym człowieka.
Ciekawość (Curiosita). Na pierwszym miejscu jest nienasycona ciekawość życia, nieustanne pragnienie ciągłej nauki. Aby rozwijać w sobie dociekliwość i głód wiedzy, najlepsze jest zadawanie wielu pytań i szukanie na nie odpowiedzi. Nawet te najbardziej kuriozalne mogą przybliżać nas do rozwiązania problemów.
Eksperyment (Dimostrazione). Druga zasada Leonarda to doświadczanie i uczenie się na własnych błędach. Da Vinci twierdził, że „najbardziej zawodzą człowieka jego własne opinie”. Tłumią one dociekliwość i są hamulcem do sukcesu. W życiu trzeba umieć poddawać w wątpliwość własne przekonania, doświadczać, a błędy traktować jako naturalną drogę uczenia się.
Zmysły (Sensazione). Trzecia zasada opiera się na założeniu, że angażowanie wielu zmysłów w procesie zmagania się z problemem pomaga uzewnętrznić się inteligencji. Mocniejsze bodźce sprzyjają głębszemu poznaniu i lepszemu odbiorowi rzeczywistości.
Rozmycie (Sfumato). W czwartej zasadzie Leonarda chodzi o otwarcie się na paradoks, niepewność, wieloznaczność, „rozpływanie się we mgle”. Da Vinci ufał swojej podświadomości. Otwarcie powoływał się na własną intuicję i sny. Uważał, że akceptowanie twórczego napięcia może bardzo pomóc w podejmowaniu decyzji. Jest to ciekawy pomysł na podejście do szumu informacyjnego XXI wieku, utrudniającego podejmowanie decyzji.
Sztuka / Nauka (Arte / Senza). Piąta zasada podkreśla znaczenie „myślenia całym mózgiem”, czyli obydwiema półkulami, logiką i wyobraźnią. Lewa półkula odpowiada za analizowanie, porównywanie, logikę, strukturyzowanie i planowanie. Prawa kieruje się intuicją, przeczuciami, wybiera to, co spontaniczne i kreatywne. Tylko łącząc pracę obu półkul możemy w pełni wykorzystać swój potencjał.
Cielesność (Corporalita). Sprawność fizyczna czyli właściwa postawa ciała, wdzięk i kondycja są według Leonarda podstawą rozwoju intelektualnego i jasności myślenia. „W zdrowym ciele, zdrowy duch”. Elementem rozwoju jest również rozsądna proporcja między pracą, a odpoczynkiem.
Spójność (Connessione). Ostatnia zasada mówi o poznawaniu i rozumieniu więzi łączących rzeczy i zjawiska – „wszystko jest powiązane ze wszystkim”. Seria kilku pozornie niezwiązanych ze sobą rzeczy może dać coś zupełnie nowego, niepowtarzalnego – oto sekret kreatywności.
Comments