Czasy mamy niełatwe. Coraz więcej niepewności w życiu prywatnym, coraz więcej presji w życiu zawodowym. Nasilają się choroby cywilizacyjne, tempo życia rośnie, a do tego zwiększa się obciążenie pracą. Nacisk na osiąganie coraz lepszych wyników nie słabnie. Praca ma duży wpływ na ogólny stan zdrowia osób zatrudnionych i niestety jest to wpływ coraz bardziej negatywny. I nie dotyczy to tylko polskich pracowników. Na całym świecie wzrasta odsetek zaburzeń psychicznych.
Ten artykuł wyjaśni jak można zadbać o dobrostan psychiczny w środowisku pracy i pokaże jak mogą to robić zarówno pracownicy, jak i pracodawcy.
Czy tylko pracodawca ma wpływ na zdrowie psychiczne pracowników?
Z własnego doświadczenia wiemy, że uczucia niepokoju, lęku i depresji mogą łatwo przenikać do naszego życia zawodowego. Jak więc lepiej zarządzać swoją kondycją psychiczną w pracy?
Po pierwsze, zmiana musi nastąpić zarówno na poziomie osobistym, jak i przywódczym. Warto rozpocząć od zrozumienia skąd bierze się piętno związane ze zdrowiem psychicznym. Nadal żyjemy w świecie, który tworzy fałszywą binarność między „pozytywnymi” i „negatywnymi” lub „dobrymi” i „złymi” emocjami.
Aby uniknąć piętna, musimy aktywnie zaangażować się w dyskomfort, który czasami odczuwamy w życiu. Zaczyna się to od zrozumienia, że nasze życie emocjonalne nie jest czarno-białe. Nie ma czegoś takiego jak „złe” emocje. Zamiast tego nasze emocje są sygnałami o rzeczach, na których nam zależy.
Kiedy zaczynamy to praktykować, łatwiej jest zrozumieć, w jaki sposób pojawiają się problemy ze zdrowiem psychicznym, i podjąć bardziej świadome działania w celu ich rozwiązania, niezależnie od tego, czy chodzi o zarządzanie własnym zdrowiem emocjonalnym, czy promowanie dobrego samopoczucia zespołu oraz budowanie bardziej integracyjnego miejsca pracy.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) od czasu pandemii kondycja psychiczna ludzi na całym świecie się pogorszyła, a co druga osoba doświadczyła objawów depresji lub stanów lękowych w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Większość z nas odczuwa obecnie niepokój i obniżenie nastroju, i to nie tylko z powodu globalnej pandemii Covid-19. Słabnie światowa gospodarka. Coraz częściej słyszymy o zwolnieniach z pracy. Wojny nadal rujnują życie. A kondycja naszej planety nie wydaje się poprawiać.
Brzmi to ponuro, ale prawda jest taka, że nie jest to szczególnie wspaniały czas w naszej historii – i wszyscy to odczuwamy, zwłaszcza młodsze pokolenia.
Na całym świecie ponad 20% ludzi zmaga się z lękiem i depresją. Czterdzieści osiem procent pokolenia Z i 44% millennialsów twierdzi, że przez cały czas odczuwa niepokój lub stres.
Czasami praca może stać się wyzwalaczem i pogorszyć naszą stabilność emocjonalną. Ponieważ takie emocje są osobiste i złożone, rozmawianie o nich w pracy może być niewygodne lub izolujące, zwłaszcza gdy dopiero zaczynamy karierę.
W międzynarodowym badaniu 82% respondentów stwierdziło, że NIE czuje się komfortowo rozmawiając o problemach emocjonalnych w pracy. W jeszcze innym raporcie 92% Hindusów stwierdziło, że wolałoby rozmawiać o swoim kondycji mentalnej z robotem niż z menedżerem.
Jednak zajmowanie się naszymi zbiorowymi problemami związanymi ze zdrowiem psychicznym w pracy nie musi być tematem tabu. Analizy jednoznacznie wskazują, że jesteśmy mniej zestresowani, szczęśliwsi i bardziej produktywni w pracy, kiedy prowadzimy na ten temat bardziej otwarte rozmowy.
Musimy być bardziej świadomi istniejącej stygmatyzacji, a także tego, w jaki sposób problemy ze zdrowiem psychicznym objawiają się u każdego z nas. Musimy zaangażować się w tworzenie zmian zarówno na poziomie osobistym, jak i na poziomie przywódczym.
Dlaczego kondycja psychiczna w miejscu pracy jest nadal tematem tabu?
Piętnowanie tematu zdrowia mentalnego — zarówno w pracy, jak i w naszym życiu — wynika ze zbiorowego nieporozumienia co do tego, co oznaczają kłopoty z dobrostanem emocjonalnym. Takie negatywne postrzeganie lub i wzorce myślenia mogą pojawiać się z kilku powodów: sposobu, w jaki odczuwamy i przetwarzamy własne uczucia; tego, jak nas edukowano i jak uwarunkowano nasze myślenie o emocjach; obserwowania jak inni reagują na rozmowy o emocjach i wreszcie tego, co media (i całe społeczeństwo) wtłaczają nam do głowy o tym, jak ważny jest wygląd zewnętrzny.
Nadal żyjemy w świecie, który tworzy fałszywą binarność między „pozytywnymi” i „negatywnymi” lub „dobrymi” i „złymi” emocjami. Nadal żyjemy w kulturze, która ceni toksyczne pozytywne nastawienie. Chociaż te idee są w dużej mierze systemowe, wielu z nas je zinternalizowało. Kiedy tak się dzieje, piętno pozostaje silne i wpływa na naszą zdolność dostrzegania i rozumienia naszych własnych trudnych emocji.
W rzeczywistości jednak nasz stan psychiczny nie jest tak czarno-biały.
Psycholog Susan David wskazuje, że każda emocja, którą odczuwamy, jest „normalna”. Nie ma czegoś takiego jak złe emocje.
Według Susan David trudne emocje, które odczuwamy, są wskazówkami, co jest dla nas najważniejsze. Aby uniknąć piętna, musimy aktywnie zaangażować się w dyskomfort, który czasami odczuwamy w życiu. David dodaje:
„Nie możemy zrobić znaczącej kariery, założyć szczęśliwej rodziny, zostawić świata lepszym miejscem ani przejść przez czas pandemii - bez pewnego poziomu stresu i dyskomfortu. Dyskomfort jest ceną za dostęp do sensownego życia.”
Dla pracownika: trzy główne strategie radzenia sobie z emocjami
Aby radzić sobie z trudnymi emocjami, psycholog proponuje trzy podstawowe strategie.
1 - Pozwól sobie doświadczyć emocji.
Rozpoznaj, co czujesz. Ćwicz „łagodną akceptację”, aby uszanować, że to się dzieje, a następnie zareaguj na tę emocję otwartą postawą. Puść to czego nie możesz kontrolować.
2 - Okazuj współczucie sobie i innym.
Bądź cierpliwy, próbując zrozumieć całą rzeczywistość swojej sytuacji. I praktykuj następującą mantrę: będę uprzejmy, współczujący i odważny.
3 - Pilnuj aktywności fizycznej.
Wielokrotnie udowodniono, że regularna aktywność fizyczna ma zbawienny wpływ na nasze samopoczucie. Wysiłek fizyczny nie tylko pozwala pozbyć się napięć zgromadzonych w ciele, ale wpływa też pozytywnie na pracę wszystkich systemów naszego ciała, z układem nerwowym włącznie. Ponadto zwiększa wydzielanie serotoniny zwanej hormonem szczęścia, a przede wszystkim pozwala przewietrzyć umysł i wyjść z pętli dołujących myśli.
Co konkretnie można zrobić, aby lepiej zarządzać stresem i zapobiegać wypaleniu zawodowemu?
Zobaczmy teraz jak dwie wyżej wymienione strategie możemy przełożyć na konkretne działania każdego dnia.
1 - Edukuj się w zakresie zdrowia psychicznego.
Jak często używałeś zamiennie słów „niepokój” i „stres”? Chociaż wydają się one podobne, Charlotte Lieberman w swoim artykule pt. „Czy jestem zaniepokojona czy po prostu zestresowana” wyjaśnia, że w rzeczywistości są to różne stany emocjonalne.
Na przykład stres jest zwykle definiowany jako reakcja na bodziec zewnętrzny i może być ostry (np. napięty termin) lub przewlekły (uporczywe problemy finansowe). Z drugiej strony niepokój jest często wywoływany wewnętrznie przez nadmierne myśli — osądy na temat przeszłości lub obawy o przyszłość. Ale obydwie reakcje pozostawione bez kontroli, mogą przerodzić się w poważniejsze stany, czyli to co nazywamy „zaburzeniami”.
Dlaczego ta różnica ma znaczenie?
Lieberman pisze: „Chociaż zrozumienie, skąd biorą się stres i niepokój oraz różnica między nimi, nie sprawi, że twoje uczucia znikną, jest to pierwszy i najważniejszy krok do uwolnienia się od dyskomfortu — czy to samodzielnie, czy z pomocą terapeuty lub innego eksperta”.
Co więcej, nauka rozpoznawania, w jaki sposób pojawiają się emocje i używanie odpowiedniego języka do ich nazywania, może pomóc nam lepiej radzić sobie z zachowaniem równowagi emocjonalnej, jak również z utrzymaniem zdrowych relacji z naszymi współpracownikami i przyjaciółmi. Dzięki odpowiednim narzędziom możemy bardziej świadomie podchodzić do tego, jak złagodzić niektóre z tych uczuć.
2 - Świadomie dbaj o siebie.
Po pierwsze, zrozum, że potrzeby każdego są inne. W swoim artykule pt. Nie ma „właściwego” sposobu na dbanie o siebie Alyssa F. Westring pisze, że „ustalenie, czego potrzebujesz, zaczyna się od zauważenia, co sprawia, że czujesz się dobrze, a co sprawia, że jesteś wyczerpana”.
Kiedy to zrobisz, stanie się jasne, że zadbanie o siebie nie oznacza zmiany całego życia. Zamiast tego Westring mówi, że troska o siebie polega na odkrywaniu „małych, codziennych zmian, które działają w kontekście całego życia”.
3 - W sytuacjach kryzysowych porozmawiaj ze swoim szefem, jeśli uznasz to za bezpieczne.
Chociaż możesz wiele zrobić, aby zarządzać swoimi emocjami, zmiana systemowa wymaga przerwania ciszy wokół rozmów na temat zdrowia psychicznego. Według autorki Deborah Grayson Riegel często zaczyna się to od uznania naszych własnych zmagań i podzielenia się nimi z naszymi menedżerami i liderami. To powiedziawszy, nie zawsze może to być bezpieczne lub prawdopodobne — zwłaszcza jeśli twoje miejsce pracy nie jest psychologicznie bezpieczne.
W swoim artykule pt. „Czy powinieneś porozmawiać ze swoim szefem o swoim zdrowiu mentalnym” Riegel ostrzega przed ujawnianiem swojej kondycji pod presją. Pisze: „Nigdy nie zmuszaj się do ujawnienia swojego stanu, jeśli nie jesteś gotowy. Jeśli czujesz, że masz więcej do stracenia niż do zyskania lub potrzebujesz więcej czasu na podjęcie decyzji, nie zmuszaj się (i po drodze bądź wobec siebie cierpliwy).”
Otworzenie się przed swoim przełożonym ma wiele potencjalnych pozytywów, ale tylko pod warunkiem, że w rozmowie z nim czujesz się pewnie i bezpiecznie. Podchodź więc do tego strategicznie.
4 - Jeśli jesteś nowym menedżerem, wspieraj swój zespół.
Kiedy ludzie na stanowiskach kierowniczych mówią o swoich własnych zmaganiach, otwieranie się jest również bezpieczniejsze dla zatrudnionych pracowników i całych zespołów. Jeśli jesteś nowym managerem lub wschodzącym liderem, masz możliwość pozytywnego wpływu na kulturę pracy w swoim środowisku.
W artykule pt. „Nowi menedżerowie mogą stworzyć miejsce pracy, które ceni zdrowie mentalne”, autor Craig Cowdrey zaleca, aby początkujący menedżerowie przyjmowali pięć różnych ról, dzięki którym stają się agentem zmian i orędownikiem miejsc pracy, w których wellness i bezpieczeństwo psychologiczne są ważne.
Akceptor (ang. the Embracer): Zacznij od świadomego odłożenia na bok własnych uprzedzeń i założeń na temat innych ludzi i ich potrzeb w pracy. Dzięki temu twoja pierwsza reakcja na zmianę nie będzie nieprzyjemna i będzie zgodą na wykonanie celowego, świadomego wysiłku z twojej strony.
Śledczy (ang. the Investigator): Poświęć czas na zrozumienie polityki swojej firmy. Zapoznaj się z najnowszymi światowymi badaniami dotyczącymi najlepszych praktyk w zakresie tworzenia przyjaznego środowiska pracy i budowania zaangażowania pracowników. Ponadto przeprowadzaj własne anonimowe ankiety i indywidualne sesje zbierania feedbacku, aby zrozumieć, co możesz robić lepiej, aby wspierać swoich pracowników.
Krytyk (ang. the Challenger): Krytycznie oceń i zidentyfikuj przestarzałe procesy, praktyki lub systemy, które już nie działają dla twojego zespołu - m.in. takie jak nieelastyczne godziny pracy, rygorystyczne podejście do absencji w pracy, niejasne zasady przyznawania urlopów, brak procedur dotyczących "work-life balance" lub brak psychologicznie bezpiecznych przestrzeni.
Integrator (ang. the Integrator): Stwórz przejrzysty łańcuch komunikacji między różnymi zainteresowanymi stronami — swoim zespołem, działem HR i kierownictwem. Jesteś w wyjątkowej sytuacji mając dostęp do nich wszystkich.
Adwokat (ang. the Advocator): Oczywiście powinieneś mówić w imieniu swojego zespołu. Ale co ważniejsze, mów również otwarcie o własnych doświadczeniach. Kiedy otwierasz się w ten sposób, pomagasz wszystkim — starszym liderom, współpracownikom i bezpośrednim podwładnym — dostrzec twoje „człowieczeństwo”.
Co pracodawca może zrobić na poziomie systemowym i organizacyjnym, aby dbać o zdrowie psychiczne pracowników?
Pandemia wprowadziła już nieodwracalne zmiany w modelu pracy. Tryby zdalny lub hybrydowy stały się standardem. Ale ten medal ma też ciemną stronę. Coraz więcej osób zmaga się z samotnością. To z kolei wpływa na pogłębianie się depresji i innych problemów psychicznych.
Dbanie o dobrostan pracowników nabiera więc zupełnie nowego wymiaru. To już nie tylko wspieranie pracowników w zachowaniu równowagi pomiędzy pracą, a życiem prywatnym. Teraz to również szkolenia dotyczące zdrowego stylu życia i działania edukacyjne mające na celu pomóc pracownikom w samodzielnym rozpoznawaniu problemów. A w drugim kroku oferowanie dostępu do profesjonalnej pomocy i konsultacji. Coraz częściej odbywa się to w postaci dobrze zaprojektowanych programów wsparcia wdrożonych w oparciu o potrzeby zadeklarowane przez pracowników.
Piszemy o tym dużo szerzej w osobnym artykule pt. "Praca zdalna i poczucie samotności"
Źródła:
https://hbr.org/2022/10/a-guide-to-managing-your-mental-health - tłumaczenie z j. angielskiego: Empowerment Coaching.
Raport Benefit Systems „Zmęczeni, obojętni, niezaangażowani. Postpandemiczne potrzeby pracowników”, 2022.
Wg ZUS, w roku 2022 ilość zwolnień lekarskich z powodu zaburzeń psychicznych sięgnęła w Polsce niema 1,3 mln
Raport „Zdrowie psychiczne Polaków a ich życie zawodowe” serwisu LiveCareer.pl
Raport "Jak pandemia wpłynęła na zdrowie psychiczne Polaków" poradniaego.pl, 2024.
Specjalny dodatek
Na portalu Empowerment Coaching Kraków poświęciliśmy specjalne miejsce tematowi emocji.
Pod poniższym linkiem znajdziesz bezpłatny e-book w formacie pdf pt. "Jak powstają emocje?"
Nie trzeba chyba podkreślać, że mądre zarządzanie swoimi emocjami jest kluczem do utrzymania zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia.
Niewątpliwą zaletą tego 30-stronicowego ebooka nt. emocji jest połączenie razem wątków emocji, przekonań, wartości i potrzeb współczesnego człowieka. A zostało to opisane w oparciu o najbardziej aktualną wiedzę z obszaru psychologii oraz rozwoju osobistego dostępną w XXI wieku.
W sposób szczególny polecamy rozdział: Podsumowanie i Wnioski oraz 8 Praktycznych Wskazówek.
8 Praktycznych Wskazówek zawartych w tym bezpłatnym ebooku można uznać za kompleksowe podejście niezbędne do utrzymania zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia pracowników dowolnej branży.
Ponadto czeka tam na Ciebie pełna lista emocji i uczuć, zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych.
Zobacz także:
Co to jest stres - objawy, przyczyny, skutki
Brak szacunku do pracownika - jak stawić temu czoła?
Toksyczna produktywność - czy bierzesz w niej udział?
Comments