Wyznaczanie celów to jedna z tych rzeczy, które mają fundamentalne znaczenie dla osiągnięcia satysfakcji w życiu, zarówno prywatnym, jak i zawodowym. Jeśli czytałeś jakiekolwiek książki i artykuły o rozwoju osobistym lub zawodowym, prawdopodobnie natknąłeś się na wskazówki dotyczące wyznaczania celów (takich jak np. wyznaczanie celów SMART). I pewnie dowiedziałeś się, że wyznaczanie celów jest szczególnie skuteczne, jeśli chodzi o planowanie swojej kariery i budowanie ścieżki rozwoju zawodowego.
Ale w dzisiejszych czasach, które są złożone i niejednoznaczne, wyznaczanie celów może nie być już tak skuteczne. Dlatego warto poznać lepsze alternatywy, które mają zastosowanie zarówno w świecie biznesu, jak i w obszarze rozwoju osobistego. Dotyczy to w szczególności menedżerów od lat pracujących w kulturze celów SMART, w organizacjach zorientowanych na cele, gdzie króluje jasny system zarządzania oraz zdefiniowane zadania i procesy.
Jednym z powodów, dla których wyznaczanie celów zmienia swój kontekst, jest tempo zmian i niestabilność dzisiejszego świata. Kiedy wszystko porusza się tak szybko i nieustannie się zmienia - twarde cele, które sobie wyznaczyłeś, mogą stać się trudne do osiągnięcia. Menedżer zmaga się z zupełnie nowymi wyzwaniami w złożonym świecie zmienności.
Jak więc dostosować się do nowej rzeczywistości i skutecznie reagować na zmiany w świecie pełnym nieprzewidywalności? W tym artykule odpowiemy na te pytania.
VUCA - co to znaczy?
Akronim VUCA to skrót od angielskich słów:
Volatility (zmienność),
Uncertainty (niepewność lub nieprzewidywalność),
Complexity (złożoność),
Ambiguity (niejednoznaczność).
Co ciekawe, początkowo termin VUCA opisywał sytuację żołnierzy, którzy co prawda mają wyznaczone cele, ale nie mogą planować długoterminowo. Został on stworzony przez uczelnię wojskową United States Army War College na określenie sytuacji, która powstała na świecie w roku 1987 po zakończeniu Zimnej Wojny.
Czym Jest VUCA Prime? Jakie Znaczenie Ma Ta Koncepcja dla Zarządzania Biznesem?
Funkcjonowanie w nieustannej zmienności i zwiększającej się złożoności wymaga przede wszystkim zwracania uwagi na otaczające nas zmiany oraz wzmocnienia kompetencji menedżerskich pomagających w radzeniu sobie ze zmianą.
W związku z tym, Bob Johansen z Institute for the Future, stwierdził, że kluczowe dla skutecznego radzenia sobie ze zmienną rzeczywistością będą następujące umiejętności:
Vision (Wizja): Przeciwdziałanie zmienności poprzez jasną i przekonującą wizję przyszłości.
Understanding (Zrozumienie): Przeciwdziałanie niepewności poprzez głębokie poznanie otoczenia i kontekstu.
Clarity (Jasność): Przeciwdziałanie złożoności poprzez jasne i przejrzyste komunikowanie celów i strategii.
Agility (Zwinność): Przeciwdziałanie niejednoznaczności poprzez zdolność do szybkiego reagowania i adaptacji.
I tę odpowiedź na rzeczywistość VUCA Johansen nazwał terminem VUCA Prime. Ten model przywództwa strategicznego pomaga przedsiębiorstwom rozwijać niezbędne kompetencje, aby skutecznie funkcjonować w zmieniającym się i nieprzewidywalnym środowisku. Pomaga on szybko reagować na zmieniające się warunki, włączając w to najtrudniejsze sytuacje, kiedy występuje brak efektu przyczynowo-skutkowego.
Rola Liderów w Świecie VUCA
Przywództwo
Liderzy muszą rozwijać umiejętności przywództwa, które pozwalają im skutecznie poruszać się w zmieniającym się otoczeniu. Odpowiedzialność za to jak radzą sobie zespoły jest jeszcze większa. Najważniejsze kompetencje to elastyczność, zdolność do szybkiego podejmowania decyzji oraz umiejętność budowania zaufania w zespole.
Komunikacja i Zaufanie
Efektywna komunikacja jest niezbędna, aby budować zaufanie w organizacji. Liderzy muszą jasno komunikować wizję, cele, zwycięstwa i porażki, aby zapewnić spójność działań i w pełni zaangażować swoje zespoły.
Motywowanie Zespołów
Motywowanie zespołów i zwiększanie zaangażowania nabiera jeszcze większej wagi. Liderzy muszą być w stanie inspirować swoich pracowników i budować pozytywne zaangażowanie emocjonalne, nawet w obliczu braku przewidywalności i rosnącej złożoności.
Różnorodność i Inkluzywność. Uczenie się
Im bardziej zróżnicowany jest zespół pod względem osobowości, kultur i sposobów myślenia, tym większa jest szansa na poradzenie sobie z tempem i różnorodnością zmian. Stawianie właściwych hipotez i nie ograniczanie się do chodzenia utartymi ścieżkami jest jednym z ważniejszych czynników sukcesu.
Włączenie różnorodności oznacza otwarcie na rozmaitość i po raz kolejny podkreśla wagę umiejętności komunikowania się z ludźmi. Ponadto coraz większą rolę odgrywa tzw. growth mindset, czyli styl myślenia zorientowany na rozwój, w którym z definicji różnorodność jest źródłem inspiracji, a nie konfliktów.
To wiąże się z otwartością na nieustanne uczenie się oraz wyciąganie wniosków i w szczególności odnosi się do firm, które planują wejście na nowe rynki.
Alternatywa dla wyznaczania celów w świecie VUCA
W koncepcji VUCA alternatywą dla wyznaczania celów jest wyobrażenie sobie pożądanego stanu, który chcemy osiągnąć w przyszłości i skupienie się na tej preferowanej wersji jutra. Teraz kluczem dla menedżera jest skupienie się na utrzymaniu właściwego kierunku, równocześnie akceptując, że świat szybko i ciągle się zmienia w sposób, który nie zawsze można przewidzieć.
Oto pięć skutecznych sposobów na przejęcie przez menedżera realnej kontroli nad swoją karierą zawodową w nieprzewidywalnym otoczeniu biznesowym.
1. Wizualizuj przyszłość
Prawdopodobnie słyszałeś o elitarnych sportowcach, którzy wizualizują sobie, że wygrywają i odnoszą ogromne sukcesy. Jest to proces, który może być skuteczny również poza sportem. Na przykład badanie przeprowadzone przez St. Michael's Hospital wykazało, że gdy lekarze z izby przyjęć lub pracownicy służby zdrowia wyobrażali sobie, jak poradziliby sobie w trudnej sytuacji, odnosili większe sukcesy w swojej pracy.
Praktyka mentalnego mapowania – wyobrażanie sobie przyszłości z wieloma szczegółami i jasnością – pozwala określić, jak ta preferowana przyszłość będzie wyglądać.
Warto wizualizować sobie zarówno to, jak twoja przyszłość będzie wyglądać, jak również to jak się poczujesz. Warto również wizualizować jak pokonujesz ewentualne przeszkody. Eksperci uważają, że to działa, ponieważ w ten sposób przygotowujesz swój umysł do stawienia czoła realnym wydarzeniom, a kiedy znajdziesz się w podobnej sytuacji w prawdziwym życiu, będziesz gotowy do szybkiego zareagowania i podjęcia właściwych działań. Ta ogólna wizja jest w świecie VUCA bardziej skuteczna, niż wyznaczanie celów. Zamiast ustalać kroki, które mogą zostać zakłócone przez nieoczekiwane zdarzenia, wyobrażasz sobie w pełni zrealizowany obraz przyszłości, a nie kalendarz lub listę zadań.
Szczegółowe mapy myślowe mogą również pomóc ci wyartykułować proces dochodzenia do celu oraz zainspirować innych. Załóżmy, że rozwiązujesz trudny problem w pracy i szczegółowo wizualizujesz potencjalne rozwiązania i wyniki. Dzięki temu będziesz w stanie przekazać innym, co może się wydarzyć, i podzielić się z innymi niezbędnymi krokami w bardziej konkretny sposób, zwiększając w ten sposób prawdopodobieństwo sukcesu.
2. Dostosowuj swój cel
Efekty mentalnego mapowania mają związek z tym, jak wizualizujesz swój cel. Wykazali to naukowcy z Purdue University. Kiedy golfiści wyobrażali sobie dołek jako większy, częściej trafiali. Inne badania wykazały podobny wpływ na piłkarzy. Kiedy wyobrażali sobie szersze słupki bramki, mieli większe szanse na wykonanie udanego strzału.
Badacze uważają, że kiedy elastycznie dostosowujesz swoje postrzeganie celu, zwiększasz swoją pewność siebie, a to pomaga osiągać lepsze wyniki w niestabilnym świecie VUCA. Powiedzmy, że twoją wizją jest bycie przekonującym mówcą. Kiedy wyobrażasz sobie, że publiczność kiwa głową, uśmiecha się i dziko bije brawo, możesz zwiększyć swoje prawdopodobieństwo sukcesu.
3. Wprowadź dystans do swojego celu
Innym sposobem myślenia o tym, czego chcesz w przyszłości, jest wyobrażenie sobie siebie w trzeciej osobie. Badania przeprowadzone na York University i Wilfrid Laurier University przeanalizowały warunki sukcesu ludzi w wielu sytuacjach, takich jak szkoła, praca i sztuki sceniczne. Kiedy ludzie wyobrażali sobie siebie w trzeciej osobie – tak jakby publiczność obserwowała ich sukces – poziom ich motywacji wzrastał.
Kiedy ludzie widzą siebie w przyszłości, wydają się być lepsi w rozwiązywaniu problemów, ponieważ czują się bardziej obiektywni i oderwani od tego, co może być sytuacją emocjonalną lub stresującą. Lęk może przeszkadzać podczas rozmowy kwalifikacyjnej na nowe stanowisko lub negocjowania umowy o wysoką stawkę z klientem. Ale jeśli jesteś w stanie wyobrazić sobie sytuację tak, jakbyś obserwował ją jak widz - zwiększasz swoje szanse na sukces w świecie VUCA.
4. Pozwól sprawom pojawiać się w sposób naturalny
Inną alternatywą dla tradycyjnego wyznaczania celów jest wyznaczenie kierunku, a następnie przyzwolenie na to, aby konkretne kroki wyłoniły się w sposób naturalny. Możesz np. potrzebować nowego stanowiska w swojej organizacji. Konwencjonalne podejście wymagałoby wyznaczenia planu zawierającego ludzi, z którymi należy się spotkać, działania, które należy podjąć czy też regularne sprawdzanie postępu w realizacji planu. Ale patrzenie tunelowe może być ograniczające. Jeśli jeden z etapów nie zostanie zrealizowany zgodnie z Twoim planem, wszystko inne może upaść jak kostki domina.
Wg koncepcji VUCA lepszą alternatywą jest wyznaczenie generalnego kursu i korygowanie go w miarę pojawiania się okazji. Zacznij od wypatrywania nieoczekiwanych okazji: może to być np. praca, której nie wyobrażałeś sobie na swojej ścieżce zawodowej, ale teraz rozważysz ją, ponieważ rozwinie ona Twoje umiejętności. Możesz też podjąć się projektu wykraczającego poza Twoje normalne obowiązki i stworzyć nowy zbiór kontaktów, które mogą wpłynąć na Twoją późniejszą karierę.
5. Bądź świadom tego, co dzieje się wokół ciebie
Innym aspektem osiągania swoich celów w przyszłości jest ciągłe dostrajanie się do tego, co dzieje się wokół Ciebie. Jeśli zbytnio koncentrujesz się na swoich celach, możesz szukać tylko tego, czego się spodziewałeś, zamiast dostosowywać się do tego, jak zmienia się świat. Skoncentruj się na otaczających Cię okolicznościach, a będziesz lepiej przygotowany do odpowiedniego reagowania.
Na przykład, gdy zauważysz zmiany w strategii swojej organizacji, możesz przewidzieć projekt, w którym możesz zostać wolontariuszem. Świat się zmienia, więc logiczne jest, że Twoja reakcja również powinna. W niestabilnym środowisku pracy i krajobrazie pojawiających się możliwości, szukanie zbyt dużej pewności może przynieść efekt przeciwny do zamierzonego.
Zamiast tego włóż swoją energię w szczegółowe wizualizacje tego, dokąd się udasz, a prawdopodobieństwo, że tam dotrzesz, będzie większe. Pamiętaj proszę, że opcje dostępne jutro nie będą takie same jak alternatywy znane Ci dzisiaj. Jest niemal pewne, że możesz się spodziewać nowych sytuacji i zdarzeń, a to będzie wymagało nowych rozwiązań.
Co to jest BANI i czym różni się od modelu VUCA?
Powstanie koncepcji BANI podyktowały wydarzenia z ostatnich lat, m.in. pandemia i niespodziewane, szybkie zmiany, które pociągnęły za sobą poczucie chaosu, niepokoju i konieczność zmierzenia się z wydarzeniami nie mającymi precedensu.
Świat BANI został zaprezentowany w roku 2020 przez Jamaisa Cascio, pisarza i futurystę mieszkającego w San Francisco. Według autora, VUCA nie wystarcza już do opisania otaczającej nas rzeczywistości i, co najważniejsze, nadchodzącej przyszłości.
Akronim BANI to skrót od angielskich słów:
Brittle (Kruchy),
Anxious (Niespokojny),
Non-linear (Nieliniowy),
Incomprehensible (Niezrozumiały).
W przeciwieństwie do VUCA, odnoszącego się do sytuacji aktualnej, świat BANI opisuje przede wszystkim przyszłość, która maluje się w zamglonych i niejasnych barwach.
VUCA w Biznesie. Najważniejsze Punkty do Zapamiętania. Jak Mierzyć się z Niepewnością w Świecie Biznesu
VUCA to akronim oznaczający zmienność, niepewność, złożoność i niejednoznaczność.
Każdy lider powinien dobrze zrozumieć elementy VUCA i umiejętnie się nimi posługiwać.
Era VUCA wymaga od organizacji elastyczności, zdolności do szybkiego reagowania, różnorodności i innowacyjności.
Przywództwo w rzeczywistości VUCA wymaga rozwijania nowych umiejętności i strategii, takich jak analiza ryzyka, budowanie zwinnych zespołów oraz promowanie kultury zaufania i nieustannego uczenia się.
Model VUCA Prime oferuje skuteczne podejście do zarządzania w świecie VUCA, koncentrując się na wizji, zrozumieniu, jasności i zwinności.
Zwinność, rezyliencja i kreatywność są kluczowe dla sukcesu każdej organizacji w dynamicznie zmieniającym się środowisku biznesowym czasów VUCA.
Zobacz także:
Ścieżka kariery zawodowej - jak ją budować?
Chcesz być lepszym liderem - uruchom wrażliwość
Zaufanie - jak je budować w zespole
Servant Leadership - 8 praktycznych wskazówek od liderów IT
Przywództwo Służebne - czym jest i skąd pochodzi?
Change management - podejście komandosów Navy SEAL
Jak zwiększyć zaangażowanie pracowników - 7 rad coacha
Comments