Ludzie toksyczni mogą znacząco wpływać na nasze życie zawodowe i osobiste, powodując wyczerpanie naszej energii, obniżając nasze poczucie własnej wartości lub wytwarzając w nas poczucie winy. W tym artykule przyjrzymy się temu, kim są tacy ludzie oraz opiszemy jakie cechy ich charakteryzują i jak możemy skutecznie poradzić sobie z ich wpływem na nasze życie.
Toksyczny Człowiek - Kim Są Toksyczni Ludzie?
Toksyczni ludzie to osoby, które poprzez swoje toksyczne zachowanie regularnie wprowadzają negatywną energię do swojego otoczenia, często poprzez narzekanie, krytykowanie, czepianie się, plotkowanie, manipulowanie, wywieranie presji, a nawet poniżanie innych.
Nie zwracają uwagi na innych ludzi, są zapatrzeni w siebie i skupieni na osiąganiu swoich celów. Lubią czuć siłę i przewagę, chętnie rządzą innymi i chcą wszystko kontrolować.
Przebywając w ich obecności możemy czuć się wydrenowani z energii, wycofani, zdezorientowani, przytłoczeni, niespokojni, smutni lub sfrustrowani. Często również pojawia się niezgoda, złość lub gniew. Mamy wrażenie, że nasz świat się kurczy, a nie rozszerza.
A tak naprawdę w ogromnej większości przypadków głównym powodem toksycznych zachowań jest głęboko skrywane niskie poczucie wartości takich osób. Dlatego chorobliwie szukają one okazji, aby skompensować je kosztem innych osób, nie zważając na krzywdę, którą przy okazji wyrządzą. Ich obecność może prowadzić do poważnych konsekwencji psychicznych dla osób w ich otoczeniu oraz wywołać długotrwałe skutki.
Cechy Toksycznych Ludzi - Jak Je Rozpoznawać?
Oto najważniejsze atrybuty charakterystyczne dla osób toksycznych:
egocentryzm i egoizm,
brak empatii,
przedmiotowe traktowanie ludzi,
potrzeba kontroli,
manipulowanie innymi,
skłonność do kłamstw,
pomniejszanie osiągnięć innych osób,
obwinianie innych za własne błędy.
Czasami rozpoznanie takiej osoby może być trudne, ponieważ działa ona w sposób przebiegły i subtelny, po cichu interesując się tylko i wyłącznie swoim potrzebami i nie zważając na dobrostan innych.
Toksyczne Osobowości Uwielbiają Manipulować Innymi - Jak Rozpoznać Toksyczną Osobę?
Toksyczni ludzie często stosują manipulację, aby uzyskać to, czego chcą. Wpływają na uczucia innych i pragną wzbudzić poczucie winy. Są zazdrosne, a ich reakcje jest nieprzewidywalne i często agresywne. Mogą one wykorzystywać emocjonalne szantaże lub pochlebstwa, aby osiągnąć swoje cele. Potrafią działać w taki sposób, aby uzyskać kontrolę nad sytuacją i ludźmi w swoim otoczeniu.
Często ich działania są nieoczywiste i równie często nabieramy się na taką grę pozorów.
Przykład:
notoryczne wchodzenie w rolę ofiary, aby zyskać poczucie nieustannej uwagi.
Typy Toksycznych Ludzi
Oto typy osób toksycznych, które spotkamy najczęściej w życiu codziennym:
Agresor: Nie panuje nad swoimi emocjami. Może być niebezpieczny nie tylko werbalnie.
Narcyz: Skupiony na sobie, nie zważający na potrzeby innych. Jest przekonany o swojej wyjątkowości.
Manipulant (kłamca, typ fałszywy): Poprzez kłamstwa wykorzystuje innych, aby realizować swoje cele. Potrafi przybierać różne maski.
Krytyk (typ umniejszający): Ciągle krytykuje i poniża innych, aby poczuć się lepiej. Uwielbia wbijać tzw. "szpilę".
Kontroler (władca): Zawsze dąży do tego, żeby panować nad tym, co mówisz, co robisz, a nawet, co myślisz. Nie może znieść sprzeciwu.
Emocjonalny żebrak (wampir emocjonalny): Wysysa pozytywną energię i zawsze widzi tylko ciemne strony życia. Urodzony pesymista.
Zazdrośnik: Chronicznie zazdrości innym, choćby najmniejszych sukcesów. Zawsze będzie Ci źle życzył, jeśli tylko masz to, czego on nie ma.
Plotkarz: Nadmiernie interesuje się życiem innych i chętnie wtrąca się w nie swoje sprawy. Powiela plotki szybki i bezkrytycznie.
W miejscu pracy ludzie toksyczni mogą psuć atmosferę, wytwarzać nieustanną presję i zagrożenie, obniżać morale zespołu, a nawet sabotować projekty. Są szczególnie niebezpieczni jeśli znajdują się na kierowniczym stanowisku. Poświęcimy temu za chwilę więcej słów.
W życiu prywatnym mogą być przyczyną konfliktów rodzinnych i zniszczenia ważnych relacji osobistych. Mogą być również przyczyną traumy, którą dzieci zabierają ze sobą w życie dorosłe.
Strategie, Których Toksyczni Ludzie Używają w Pracy
Oto typowe atrybuty charakteryzujące osobę toksyczną w pracy, zwłaszcza szefa:
Chorobliwa ambicja: Dążenie do realizacji celów i wybicia się bez zważania na innych ludzi. Przypisywanie sobie sukcesów.
Brak integralności: kombinowanie, nie dotrzymywanie obietnic, zrzucanie winny na innych w przypadku kłopotów.
Nadużywanie władzy: Wykorzystywanie swojej pozycji i traktowanie innych z góry. Dążenie do tego, inni czyli się zależni.
Nadmierna kontrola: Mikrozarządzanie. Ciągłe monitorowanie i brak zaufania do pracowników.
Brak wsparcia: Ignorowanie potrzeb i problemów pracowników.
Krytyka i presja: Ciągłe niezadowolenie, publiczne upokarzanie i krytykowanie pracy innych.
Mobbing: W sytuacjach ekstremalnych znęcanie się psychiczne i fizyczne.
Socjopatia: Zupełny brak zrozumienia ludzkich potrzeb i emocji. Przedmiotowe traktowanie ludzi i brak jakiejkolwiek zdolności wchodzenia w relacje interpersonalne.
Ale nie tylko szefowie mogą zatruć atmosferę w pracy. Jeden toksyczny członek zespołu może zatruć całą grupę. Najczęściej spotykanym typem jest osoba często narzekająca i widząca wszędzie tylko ciemne strony medalu.
Inny przykład to osoba sfrustrowana, przekonana o tym, że dawno powinna awansować, ale przełożeni jej nie doceniają lub wręcz oszukują. Częścią tej postawy może być ukrywana zazdrość związana z awansem innego członka zespołu. Zazdrość jest naturalnym uczuciem, ale przeżywanie jej na okrągło nie przynosi nic dobrego.
Typ plotkujący to też często spotykany przypadek - np. w urzędach publicznych.
Toksyczność w Relacjach Osobistych
W relacjach osobistych toksyczność objawia się najczęściej poprzez manipulację emocjonalną, zazdrość i próby kontrolowania partnera, z przemocą włącznie.
Generalnie, toksyczny związek to taki, w którym jedna lub obie strony swoim zachowaniem wpływają destrukcyjnie na drugą osobę. Główne cechy związku toksycznego są następujące:
Brak zaufania: Ciągłe podejrzewanie i kontrolowanie partnera.
Manipulacja emocjonalna: Wykorzystywanie emocji do osiągania swoich celów.
Poniżanie i krytyka: Ciągłe umniejszanie wartości drugiej osoby.
Przemoc: Zarówno psychiczna, jak i fizyczna.
Manipulowanie lub chęć kontroli nie zawsze odbywają się w sposób łatwy do zauważenia.
Dobrym przykładem może być Syndrom Piotrusia Pana. To sytuacja, w której dorosły mężczyzna wchodząc w relacje z kobietami, podświadomie szuka następczyni własnej matki. Piotruś Pan, chłopiec w krótkich spodenkach, wybiera partnerki, które można obarczyć odpowiedzialnością za wykonywanie obowiązków i podejmowanie decyzji. Syndrom Piotrusia Pana zdecydowanie częściej występuje u jedynaków, a w rodzinach wielodzietnych u najmłodszych dzieci. Warto też wspomnieć, że mimo nazwy ten fenomen nie dotyczy tylko mężczyzn (chociaż statystycznie występuje dużo częściej).
Z kolei przykładem kobiety narcyza jest Syndrom Księżniczki, której zależy tylko na własnych korzyściach.
Jak Radzić Sobie z Toksycznymi Ludźmi - Zarówno w Pracy, jak i w Związku
W tym miejscu najpierw przedstawimy generalne strategie, które mają zastosowanie zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Wszak w każdym przypadku częścią wspólną jest człowiek i jego relacje z innymi.
Następnie podamy szczegółowe wskazówki, które przydadzą się w poszczególnych sferach życia.
Najważniejsze Strategie Radzenia Sobie z Toksycznymi Osobami
Oto najważniejsze sposoby obrony przed toksyczną relacją:
Znajomość i stawianie swoich granic: Jasne określenie, czego nie tolerujemy i konsekwentne trzymanie się tych granic.
Asertywność: Wyrażanie swoich uczuć i potrzeb w sposób jasny, stanowczy, ale nie agresywny.
Odcięcie się: W niektórych przypadkach jedynym skutecznym rozwiązaniem może być ograniczenie kontaktów lub całkowite zerwanie takiej relacji.
Jak można zauważyć, co najmniej dwa wyżej wymienione punkty wymagają od nas najpierw wykonania zadań domowych. Pierwsze to zdefiniowanie swoich granic. W przeciwnym razie druga osoba, zawsze będzie wchodziła w nas jak w masło.
Drugie zadanie domowe, to nauczenie się czym jest asertywność. W przeciwnym razie nadal będziemy wiedzieli, że musimy się bronić, ale nie będziemy wiedzieli jak to robić w praktyce.
Obydwa tematy są szerokie i poświęciliśmy każdemu z nich dedykowane artykuły na naszym blogu. Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej - serdecznie zapraszamy do zapoznania się z nimi.
Jak Radzić Sobie z Toksycznymi Ludźmi w Pracy?
Radzenie sobie z toksycznością w pracy wymaga zdecydowanych działań. Ważne jest, aby komunikować się asertywnie oraz znać swoje prawa jako pracownik.
Jeśli problem dotyczy szefa, na tyle na ile się da warto dokumentować komunikację i ustalenia, np. w postaci maili. Kiedy problem narasta, warto rozpocząć prowadzenie notatnika toksycznych zdarzeń. Na tyle, na ile to możliwe warto też unikać spotkań 1-na-1 i sprytnie wprowadzać kolejne osoby, która będą świadkiem poszczególnych rozmów.
Jeżeli działania szefa są na granicy toksyczności, ale np. wykazuje lekceważenie lub brak szacunku - zapraszam do zapoznania się z osobnym artykułem pt. Jak reagować na brak szacunku?.
W innym artykule pt. Jak radzić sobie z trudnym szefem podajemy praktyczne wskazówki dotyczące zdolności identyfikowania stylów komunikacyjnych i elastycznego dostosowywania się do nich.
W przypadku, gdy szkodliwe zachowania szefa lub współpracownika stają się nie do zniesienia, należy zgłosić sprawę do działu HR lub sygnalistów (jeśli tacy istnieją w firmie). W takim przypadku prowadzony dziennik będzie bezcennym źródłem informacji pokazującym skalę i częstotliwość problemu.
Ostatnią opcją jest oczywiście zmiana szefa lub zmiana pracy. I tę pierwszą alternatywę warto rozważyć w pierwszej kolejności - czyli poszukać innego miejsca w tej samej firmie. Istotne jest również to, aby nie doprowadzać się do krańca swojej wytrzymałości i szukać rozwiązania problemu z odpowiednim wyprzedzeniem.
Podejmowanie decyzji o zmianie pracy w sytuacji zmęczenia lub wręcz wypalenia nie jest najlepszym pomysłem. Więcej szczegółowych wskazówek znajdziesz w artykule Syndrom Gotowanej Żaby oraz innym specjalnym opracowaniu pt. Kiedy Zmienić Pracę.
A Co, Jeśli Masz do Czynienia z Toksyczną Osobą w Związku?
Stawianie czoła toksycznemu związkowi wymaga odwagi i determinacji. Ale też mądrości, wyczucia i dobrego poznania siebie. Warto zastanowić się nad swoimi uczuciami i potrzebami oraz skonsultować się z psychologiem, aby nabrać odpowiedniego dystansu do tej skomplikowanej sytuacji. A przede wszystkim warto zadać sobie jedno ważne pytanie: czy ja chcę dalej być z tym człowiekiem? Nie, czy się boję odejść, ale czego naprawdę chcę?
Może się bowiem okazać, że w pewnych przypadkach najlepszym rozwiązaniem będzie zakończenie takiego związku, zwłaszcza jeśli przedłużająca się trauma ma destrukcyjny wpływ na dzieci. A ponieważ to ogromna zmiana, warto się do niej najpierw dobrze przygotować i nie skakać od razu na głęboką wodę. A pierwszym krokiem powinno być odbudowie własnej samooceny i poczucia własnej wartości. I dlatego wsparcie psychologa lub life coacha może być tutaj bezcenne.
Jeżeli natomiast udało nam się uchwycić problem na wczesnym etapie i jest jeszcze szansa, aby rozpocząć proces zdrowienia związku, to oprócz podanych wcześniej sposobów głównych, warto również stosować unikanie konfrontacji oraz aktywne szukanie wsparcia u innych.
Trzeba jednak być czujnym i zbyt szybko nie uwierzyć w zmianę na lepsze. Nie zapominajmy, że toksyczny partner żyje w swoim świecie iluzji od dawna. Jeśli napotka twardy komunikat sprzeciwu z naszej strony, zazwyczaj w pierwszym odruchu pozornie wycofuje się ze swoich działań, ale tylko po to, by uśpić naszą czujność. Obietnica poprawy, choć może nieść nadzieję na polepszenie sytuacji w związku, stanowi jedynie zasłonę dymną, która pozwala utrzymać kontrolę. Co więcej, jeżeli coś nie zacznie się polepszać, będzie to oczywiście naszą winą. On przecież złożył obietnicę i już się zmienił.
Jak Dbać o Swoje Zdrowie Psychiczne?
Toksyczne relacje mogą mieć bardzo destrukcyjny wpływ na naszą równowagę psychiczną. Z drugiej strony zdrowa samoocena i świadome dbanie o siebie sprawiają, że łatwiej jest nam walczyć z toksycznością i nie pozwalać na to, aby wpływała na nasze samopoczucie.
Możemy to osiągnąć poprzez:
Współpracę z psychologiem: Profesjonalna pomoc może pomóc rozładować emocjonalne obciążeniem.
Wsparcie ze strony life coacha: Bezstronny, doświadczony życiowo słuchacz pomoże poukładać myśli.
Praktykowanie samopomocy: Techniki relaksacyjne, medytacja i zdrowy styl życia mogą pomóc w redukcji stresu.
Wsparcie społeczne: Otaczanie się pozytywnymi, wspierającymi ludźmi, którzy mogą pomóc w trudnych chwilach.
Wpływ Toksycznych Ludzi na Nasze Życie: Podsumowanie i Najważniejsze Rady
Rozpoznanie i stawianie czoła toksycznym ludziom nie jest łatwe, ale jest niezbędne dla utrzymania równowagi psychicznej i dobrego samopoczucia. Nikt nie ma prawa przekraczać naszych granic, ale naszym zadaniem jest ich ustalenie i obrona. Każdy ma prawo chronić się przed destrukcyjnym wpływem oraz zasługuje na otoczenie, które wspiera i inspiruje.
Kluczowe Wnioski
Osoby toksyczne często negatywnie wpływają na nasze życie, obniżając nasze poczucie wartości i samoocenę. Ważne jest, aby umieć ich rozpoznać i unikać.
Postępowanie z toksycznymi ludźmi to głównie stawianie granic, postawa asertywna i ewentualne ograniczenie kontaktów.
Świadoma ochrona zdrowia psychicznego jest kluczowa. Ważne jest, aby nie bać się szukać wsparcia wtedy, kiedy tego potrzebujemy.
Jako finalną puentę naszego artykułu przygotowaliśmy dwa następujące cytaty:
"Ktoś, kto karmi innych kłamstwem, prędzej, czy później udławi się smakiem prawdy".
"Niebezpieczny kłamca to ten, co wierzy we własne kłamstwa"
Comments